Η νεοσύστατη ομάδα θεάτρου “This Famous Tiny Circus theater group” παρουσιάζει την κωμωδία του Μολιέρου «Ταρτούφος» σε μετάφραση Ανδρέα Στάικου, σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μάρκελλου και δραματουργική επεξεργασία Ανδρέα Στάικου, Κωνσταντίνου Μάρκελλου & Ελένης Στεργίου.
Σεβόμενη τον μύθο του έργου, αλλά και τον μύθο γύρω και πίσω από αυτό: την μάχη που έδωσε ο Μολιέρος με το εκκλησιαστικό κατεστημένο μέχρι να ξεφύγει από την λογοκρισία και να του επιτραπεί -με την μεσολάβηση του βασιλιά Λουδοβίκου του 14ου- να το παρουσιάζει ελεύθερα, και φωτίζοντας την ουσία του έργου, τις σχέσεις μεταξύ των χαρακτήρων του, εξελίσσει την πλοκή του παράλληλα στην τροχιά της ιδιαίτερης ζωής του πολύπαθου αυτού έργου, παρακολουθώντας την μέσω των τριών επιστολών που έστειλε ο Μολιέρος στον Λουδοβίκο κατά την διάρκεια της πενταετούς διαμάχης γύρω από τον Ταρτούφο.
Το έργο
Ο Ταρτούφος, γράφτηκε στα 1664 και παίχτηκε για πρώτη φορά (οι τρεις πρώτες πράξεις του) στο πλαίσιο καθιερωμένων εορτασμών-φεστιβάλ που συνήθιζε να διοργανώνει ο Βασιλιάς Λουδοβίκος ο 14ος στις Βερσαλλίες. Αμέσως προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Ο κλήρος αναγνώρισε το ίδιο του το πρόσωπο πίσω από την οξύτατη σάτιρα κατά της θρησκοληψίας και της υποκρισίας και -με την συμπαράσταση της βασιλομήτορος- δεν δίστασε με διάταγμα που εξέδωσε ο Αρχιεπίσκοπος των Παρισίων να απαγορεύσει ρητά στους πιστούς της Μητροπόλεώς του “…να διαβάσουν ή να ακούσουν να απαγγέλεται η εν λόγω κωμωδία είτε δημόσια, είτε ιδιωτικά, επι ποινή αφορισμού…”. Παρά τις αιτήσεις του προς τον Λουδοβίκο, τις περικοπές που έκανε στο έργο του και την προσωρινή αλλαγή του τίτλου, μεσολάβησαν 5 χρόνια προσπαθειών, έντονων απογοητεύσεων και αφορισμών, ώσπου να επιτραπεί τελικά στον Μολιέρο να το παρουσιάσει (χωρίς περικοπές) στις 5 ΦεΒρουαρίου του 1669.
Υπόθεση
Ο Ταρτούφος, ένας ψευτοθρησκευόμενος επαρχιώτης, έχει γοητεύσει με τις υποκριτικές επιδείξεις ευσέβειας σε τέτοιο βαθμό τον Οργκόν, έναν πλούσιο Παριζιάνο αστό, που ο δεύτερος τον έχει για τα καλά εγκαταστήσει στο σπίτι του. Τον εμπιστεύεται απόλυτα, του έχει αφεθεί ολοκληρωτικά.
Προτίθεται, μάλιστα, προκειμένου να τον κάνει γαμπρό του, να αθετήσει την υπόσχεση γάμου που είχε δώσει στον Βαλέριο, τον αγαπημένο της κόρης του Μαριάνας. Με εξαίρεση την μητέρα του Οργκόν, η οποία έχει πέσει επίσης θύμα της υποκρισίας του Ταρτούφου, όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, και η ακόλουθος της Μαριάνας, η Ντορίν, μάχονται να ανοίξουν τα μάτια του Οργκόν, εκείνος όμως αρνείται να πειστεί. Ούτε οι αποδείξεις που επικαλείται ο γιος του Δάμις, ο οποίος συνέλαβε επ’ αυτοφώρω τον Ταρτούφο να παρενοχλεί ερωτικά την γυναίκα του Οργκόν, Ελμίρα είναι αρκετές. Μάλιστα, ο Οργκόν διώχνει από το σπίτι τον γιο του, τον αποκληρώνει και με συνοπτικές διαδικασίες γράφει όλη του την περιουσία στον Ταρτούφο, επισπεύδοντας τον γάμο του με την Μαριάνα, παρά την θέλησή της. Η Ελμίρα παίρνει την κατάσταση στα χέρια της και μάχεται τον Ταρτούφο με τα ίδια του τα όπλα. Μ’ ένα έξυπνο τέχνασμα τον παγιδεύει και αναγκάζει τον άντρα της να δει το αληθινό του πρόσωπο. Εκείνος του ζητά να φύγει, ο Ταρτούφος, όμως, είναι πλέον, βάσει συμβολαίου ο νόμιμος ιδιοκτήτης του σπιτιού. Στέλνει δικαστικό κλητήρα με εντολή να κατασχέσει την περιουσία, ενώ προδίδει στις Αρχές το μυστικό που ο Οργκόν του είχε εμπιστευθεί, μια κασετίνα με έγγραφα αντιβασιλικά που έκρυβε στο σπίτι του για να γλιτώσει κάποιον αντιφρονούντα φίλο. Η ανατροπή έρχεται όταν ο βασιλικός αστυνόμος που φτάνει συνοδευόμενος απ’ τον «κατήγορο» Ταρτούφο, αντί να συλλάβει τον Οργκόν, συλλαμβάνει εκείνον, αφού στο πρόσωπο του η Δικαιοσύνη και η αλάνθαστη διαίσθηση του ακριβοδίκαιου Μονάρχη αναγνώρισαν έναν από καιρό καταζητούμενο απατεώνα.
Η παράσταση
Μέσα στην πάνινη κοιλιά ενός περιπλανώμενου θιάσου με Τελετάρχη το ίδιο το Πνεύμα του Μολιέρου, οκτώ σύγχρονοι «γελωτοποιοί» επαναπροσδιορίζουν τη θέση τους σε μια κοινωνία κατ’ επίφασιν προοδευτική και δίκαιη, όπου τα “πρωτότυπα”, οι ζωντανοί Ταρτούφοι, έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το αντίγραφό τους. Διαπραγματευόμενοι τις έννοιες “υποκρισία” ή “εξουσία” δεν φιλοσοφούν, αντιθέτως μεταφέρουν την σύγκρουση από το πεδίο των ιδεών στην αρένα της απτής καθημερινότητας και την μετουσιώνουν σε στέρεο υλικό μιας σκηνικής δράσης, η οποία ακροβατεί ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό.
Ποιός θριαμβεύει στο τέλος; Το «καλό»; Και ποιός συντρίβεται; Το «άδικο»; Ή μήπως η ίδια η ελπίδα για ελευθερία, για «μή-εξάρτηση» από καμιά μορφή εξουσίας; Αποτελεί άραγε για τον Οργκόν (και για τον Μολιέρο) λύση η διαμεσολάβηση και η απονομή δικαιοσύνης εκ μέρους του Βασιλιά υπέρ του(ς); Ή μήπως ένα άλλο αδιέξοδο;
Η παράσταση τελεί υπό την αιγίδα του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών
INFO
Θέατρο του Νέου Κόσμου,
Κεντρική Σκηνή: Αντισθένους 7 & Θαρύπου,
Νέος Κόσμος