Ένα πολύ αναλυτικό κείμενο που κρύβει την αλήθεια για το πως πληρώνονται οι ηθοποιοί σήμερα στην Ελλάδα έγραψε
ο Νίκος Ορφανός ( γνωστός σε όλους ως Κίτσος από τη γνωστή διαφήμιση ) για το protagon.gr. Διαβάστε τι μας παραθέτει με στοιχεία ο γνωστός ηθοποιός¨
"Μύθος βασικός, αλλά όχι απόλυτα αναληθής: Ο κλάδος των ηθοποιών έχει τεράστια ανεργία.
Γεγονός. Μιλάμε για άνω του 70 με 80%. Και την τελευταία εικοσαετία τα νούμερα εκτινάχθηκαν. Ο κλάδος όμως είναι συνυφασμένος με την ανεργία. Παγκοσμίως υπάρχει υπερπροσφορά. Δεν είναι τυχαίο που στο Λος Αντζελες, όλα τα γκαρσόνια είναι ηθοποιοί. Η υπερπροσφορά υπήρχε και θα υπάρχει. Είναι ένας μαγικός κόσμος που ελκύει πολλές χρυσόμυγες, οι περισσότερες των οποίων καίγονται πρόωρα. Η ιδιωτική τηλεόραση προσέλκυσε ένα σωρό τυχάρπαστους που νόμισαν ότι με ένα ρολάκι θα αποκτήσουν φιρμαλίκι, χρήμα και εξώφυλλα. Παράλληλα οι Δραματικές Σχολές διπλασιάστηκαν. Με αμφίβολα κριτήρια άρχισαν να βγάζουν σωρηδόν "πτυχιούχους" ηθοποιούς που το εγχώριο καλλιτεχνικό σύστημα αδυνατούσε απόλυτα να απορροφήσει. Και βεβαίως όπου υπάρχει υπερπροσφορά ξεκινάει η εκμετάλλευση. Αλλά γι' αυτό θα μιλήσουμε παρακάτω.
Ταυτόχρονα συμβαίνει το εξής παράδοξο: Όταν κάποιος κολλήσει διακόσια ένσημα από θεατρική εργασία, έχει δικαίωμα να γραφτεί στο σωματείο ηθοποιών, το Σ.Ε.Η. Με την εγγραφή του αποκτάει την ταυτότητα μέλους του σωματείου, την ατέλεια, και δικαιούται ελεύθερη είσοδο στα θέατρα. Η συνδρομή ετησίως στο σωματείο είναι περίπου 50 κάτι ¤. Που σημαίνει, ότι αν κάποιος πληρώνει κάθε χρόνο τις συνδρομές του, καμία σημασία δεν έχει που ίσως να έχει εγκαταλείψει προ πολλού το επάγγελμα και έχει γίνει εν τω μεταξύ λογιστής, για παράδειγμα, ή ιδιοκτήτης μπαρ. Ως ηθοποιός θεωρείται άνεργος! Κι ας κάνει άλλη δουλειά. Πάμπολλες τέτοιες περιπτώσεις. Άρα ένα ποσοστό αυτής της ανεργίας είναι πλασματικό. Και προχωράμε.
Οι ηθοποιοί στις τηλεοπτικές σειρές πληρώνονται στην καλύτερη, δέκα μήνες από την προβολή του επεισοδίου που συμμετέχουν. Αν έχουν ξεκινήσει γύρισμα τρεις μήνες πριν την προβολή, 3 + 10 = δεκατρείς μήνες μετά την έναρξη της εργασίας τους πέφτει η πρώτη πληρωμή. Δεν ξέρω ποιος άλλος εργαζόμενος δουλεύει έτσι, και αν θα το άντεχε κιόλας. Ως εκ τούτου αναγκαζόμαστε να κάνουμε τρεις και τέσσερις δουλειές μαζί: Γύρισμα σε σήριαλ, το βράδυ θέατρο, ίσως και σε δεύτερη σειρά ή παράσταση ή και μεροκάματο σε άσχετη δουλειά. Εάν δε η εταιρεία που μεσολαβεί και γυρίζει τη σειρά δε σε πληρώσει, ή πτωχεύσει απατεωνίστικα, εσύ δεν έχεις κανένα απολύτως όπλο να διεκδικήσεις τα χρήματά σου, και γιατί δε θέλεις να μπεις σε μαύρη λίστα, και γιατί το κανάλι αδιαφορεί να σε προστατέψει, τη στιγμή που-υποτίθεται- ότι πουλάει τη δουλειά σου. Πολλές οι σειρές που παίζονται και ξαναπαίζονται και οι ηθοποιοί τους έχουν μείνει απλήρωτοι. Να πούμε ότι στην τηλεόραση δεν ισχύει καμία απολύτως ελάχιστη αμοιβή ή σύμβαση. Τα πάντα είναι προϊόν ελεύθερης διαπραγμάτευσης. Να μη μιλήσουμε για τις άθλιες συνθήκες στα εξωτερικά γυρίσματα, με ηθοποιούς και συντελεστές να τρώνε στο διάλλειμα στα πεζοδρόμια ή να αλλάζουν σε μάντρες και πίσω από δέντρα. Είναι μετά να μη σου βγει το όνομα;
Στο θέατρο τώρα τα πράγματα έχουν εκτροχιαστεί πλήρως τα τελευταία χρόνια. Κατ΄αρχάς ένα σωρό επιχορηγούμενοι θίασοι ξεκίνησαν την πατέντα της απλήρωτης πρόβας. Αυτό συνέβαινε μόνο σε εμπορικούς θιάσους, όπου οι μισθοί των ηθοποιών ήταν κατά κανόνα, αυξημένοι σε σχέση με τα θέατρα ρεπερτορίου. Αλλά οι ανεξέλεγκτες επιχορηγήσεις του Υπουργείου Πολιτισμού δημιούργησαν μια νέα γενιά θεατρώνηδων, πολλοί εκ των οποίων με ελάχιστο κοινό. Και με ηθοποιούς με απλήρωτες πρόβες, πολλές φορές τρεις μήνες για να ανεβάσει το μέγα όραμά του ο υπερταλαντούχος σκηνοθέτης, και κατόπιν και με απλήρωτες παραστάσεις αν το Υπουργείο καθυστερούσε την επιδότηση. Εννοείται πως δεν ήταν όλοι έτσι, και πως κάποιοι έκλεισαν ακριβώς γιατί ήσαν εντάξει απέναντι στους συνεργάτες τους (βλέπε Απλό θέατρο).
Η αναγνωρισιμότητα δεν έχει λεφτά αγαπητοί μου. Δεν πληρώνεται ανάλογα με το πόσοι σε αναγνωρίζουν στο δρόμο. Και βεβαίως είναι δίκοπο μαχαίρι. Σε όλα. Στην προσωπική σου ζωή, στην καθημερινότητά σου. Και πάντα να παλεύεις με την πλήρη αναξιοκρατία. Αλλά ο.κ. αυτό είναι στο πρόγραμμα, το ήξερες από πριν.
Ας πάμε στα νούμερα.
Η συλλογική σύμβαση του ηθοποιού μέχρι φέτος ήταν 980,40 ευρώ καθαρά. Τα ένσημά του στο Ίκα είναι κλάσης μικτά βαρέα, και το μήνα κοστίζουν 620 ευρώ και κάτι ψιλά. Συνολικό μισθολογικό κόστος το μήνα, του βασικού μισθού, άνω των 1700ευρώ. Περίπου 580.000 σε δραχμές. Αν καθίσουμε να μετρήσουμε πόσες επιχειρήσεις σήμερα, μπορούν να δίνουν τέτοιο μισθό, θα κλάψουμε ο ένας στον ώμο του άλλου. Ελάχιστα θέατρα αυτή τη στιγμή μπορούν και τον βγάζουν. Η σύμβαση είναι φτιαγμένη με προδιαγραφές παλιού τύπου. Τότε που τα θέατρα ήταν σαφώς λιγότερα και δούλευαν έξη μέρες την εβδομάδα. Τώρα αυτά τα ωράρια δεν υπάρχουν. Ξεκινάς με τέσσερις παραστάσεις την εβδομάδα, και πας όσο έρχεται κόσμος. Κι αν
δεν έρθει πάπαλα, η παράσταση κατεβαίνει και σπίτι σου.
Το σωματείο, η διοίκηση του οποίου μέχρι πρόσφατα πρόσκειτο και ήταν πλήρως ελεγχόμενη από το ΚΚΕ, υπέγραφε συμφωνίες και νούμερα στα χαρτιά που σχεδόν πουθενά δεν εφαρμόζονταν, μόνο και μόνο για να λέει ότι κάτι κάνει. Και παράλληλα αδιαφορούσε για τις παραστάσεις διημέρου και τριημέρου, στις οποίες οι ηθοποιοί πληρώνονταν μαύρα ή και καθόλου, και παράτυπα στην καλύτερη περίπτωση, με μπλοκάκια. Επιπροσθέτως, να πούμε ότι πολλοί ηθοποιοί πήραν τη δουλειά στα χέρια τους, έγιναν "θιασάρχες", κάτι αναπόφευκτο στην καλλιτεχνία από ένα σημείο και μετά, και αντί να ενθαρρυνθούν, αντιμετωπίστικαν εχθρικά, ως κάποιου είδους αφεντικά.
Και φτάσαμε στη σημερινή αδιέξοδη κατάσταση:
Θίασοι που δε μπορούν να πληρώσουν το μισθολογικό κόστος της συλλογικής σύμβασης και δίνουν ό,τι να 'ναι. Παραστάσεις που επικαλούμενες αυτή την αδυναμία ενισχύουν τη μαύρη και ανασφάλιστη εργασία. Το υπουργείο Οικονομικών προ διετίας έβαλε και ΦΠΑ στο μπλοκάκι των ηθοποιών, σε κάθε ποσό αφαιρούναι 20 % φόρος, 16 % Ίκα και 13 % ΦΠΑ. Δηλαδή φόρο στο φόρο, και φπα στο ένσημο. Αν αυτό δεν είναι παραλογισμός, δεν ξέρω τι στο διάολο προσπαθούμε να σώσουμε σε αυτή τη χώρα.
Οι ηθοποιοί σήμερα αποδέχονται μειώσεις στη συλλογική τους σύμβαση της τάξης του 20%. Η Ένωση των παραγωγών θεάτρου, η ΠΕΕΘ, ζητούσε 30%, τελικά συμφώνησε στο 20, αλλά η απεργία είχε προαναγγελθεί και γίνεται λίγο από κεκτημένη ταχύτητα.
Βέβαια στο παρελθόν έγιναν και τραγελαφικά γεγονότα, με την παλιά διοίκηση του σωματείου να κατεβάζει τον κλάδο σε διαδηλώσεις για το μνημόνιο αλλά όχι για τις εταιρείες που έκλειναν. Ή να κλείνουν τα θέατρα Σάββατο, όπως είχε γίνει τον περασμένο Φλεβάρη, καθώς και ένα σωρό άλλα.
Τα πράγματα άλλαξαν. Και ζούμε και το τέλος του συνδικαλισμού, ανάμεσα στα άλλα. Τουλάχιστον όπως τον ξέραμε. Και όποιος κλάδος αρνείται τη διαπραγμάτευση, στο τέλος τα χάνει όλα. Η ανασφάλιστη και μαύρη εργασία είναι μάστιγα, πάνω από κάθε κομματική ιδεολογία. Και οι ηθοποιοί το ξέρουν αυτό πολύ καλά.
Την επόμενη φορά λοιπόν, που θα μας δείτε να είμαστε ευτυχισμένοι παίζοντας, και να σας το μεταδίδουμε, θα ήθελα να μας θαυμάσετε λίγο παραπάνω."
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ