Δεν είναι συχνές οι φορές που μία παράσταση σε έχει κατακτήσει πριν καλά-καλά την δεις. Και είναι πραγματικά ευτυχής ο δημοσιογράφος που, όταν συναντά έναν καλλιτέχνη που ήθελε να γνωρίσει καιρό, ανακαλύπτει ότι πρόκειται περί ενός ξεχωριστού επίσης ανθρώπου, με ευαισθησίες, πάθος, παλμό και την γοητεία που έχει εμφυσήσει η Τέχνη στους αληθινούς διακόνους της. Μία τέτοια, ευτυχής συνάντηση υπήρξε η γνωριμία με την Ειρήνη Μαργαρίτη, ηθοποιό και σκηνοθέτη, που το ευρύ κοινό γνώρισε μέσα από την εξαιρετική δουλειά της στο “Unemployed”. Φέτος, η Ειρήνη σκηνοθετεί τον Χρήστο Σαπουντζή στην παράσταση “Blackout – Μια μικρή διαμαρτυρία”, που είναι βασισμένη σε δύο διηγήματα από την βραβευμένη συλλογή του Χρήστου Οικονόμου, “Κάτι θα γίνει, θα δεις”, μία παράσταση που η ίδια χαρακτηρίζει ως δώρο, το οποίο απλόχερα το αντιγυρίζει και σε εμάς…
Όταν διαβάσει κανείς τα διηγήματα της συλλογής “Κάτι θα γίνει, θα δεις”, συνειδητοποιεί ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ήρωες είναι ανυπέρβλητες. Θεωρείτε πως ο τίτλος είναι πικρά ειρωνικός;
Εγώ θα ξεκινήσω από κάτι που έχει πει ο ίδιο ο Χρήστος ο Οικονόμου, ότι για αυτόν έχει κάτι πολύ αισιόδοξο το ότι οι άνθρωποι για τους οποίους γράφει στις ιστορίες του, εξακολουθούν να παλεύουν, παρά τα όσα τους συμβαίνουν. Εξ ου και δεν είναι ακριβώς ειρωνικός ο τίτλος. Ναι μεν έχει πιάσει κάποιες «ιδιαίτερες συνθήκες», αλλά το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι συνεχίζουν να αγωνίζονται, μόνο κουράγιο μπορεί να σου δώσει. Κανένας από αυτούς δεν το βάζει κάτω, παρά τις ήττες, τα προβλήματά του, τα πένθη του. Ο αγώνας του να κρατηθούνε και να συνεχίσουν να ζούνε είναι από μόνος του αισιόδοξος.
Η έννοια Blackout πώς ήρθε στον δικό σας τίτλο;
Ήρθε επειδή στο ένα διήγημα έχει και κυριολεκτική αλλά και συμβολική διάσταση. Η κυριολεκτική είναι ότι η βραδιά που περιγράφει και εκτυλίσσεται σε ένα καφενείο, εξ ου και στήσαμε την παράσταση σε ένα καφενείο, είναι η βραδιά ενός blackout. Είναι μια βραδιά που έχει κοπεί το ρεύμα και αυτό βάζει τους ήρωες να δούνε τα πράγματα μέσα από μία άλλη σκοπιά, να δούνε τον κόσμο μέσα από ένα νέο πρίσμα, γιατί μια τόσο ισχυρή συνθήκη δημιουργεί μία άλλη ατμόσφαιρα. Είναι μία λιγάκι ιδιαίτερη βραδιά κατά την οποία οι ήρωες επιτρέπουν να αφήσουν το σκοτάδι να υπάρχει. Η συνθήκη του εξωτερικού σκοταδιού είναι μία συνθήκη που κάνει τους ήρωες έτοιμους να δουν το σκοτάδι σε όλες του τις διαστάσεις.
Είναι πολύ ωραίος ο συνδυσμός του τίτλου “Blackout – Μια μικρή διαμαρτυρία”.
Το μια μικρή διαμαρυρία είναι στην ουσία το δεύτερο διήγημα. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που χάνει τον καλύτερό του φίλο σε ένα εργατικό ατύχημα και αποφασίζει μόνος του να πάει να διαμαρτυρηθεί έξω από τον χώρο που σκοτώθηκε ο φίλος του. Αυτή είναι η διαμαρτυρία στην ουσία, που είναι διαμαρτυρία – πράξη αγάπης, μια μικρή θυσία. Πώς ανάβεις ένα καντηλάκι; Και ακόμα και οι θυσίες που δεν τις παίρνει είδηση κανείς, δεν παύουν να είναι θυσίες και δεν παύουν να έχουν μια αξία από μόνες τους, άσχετα με το αν αναγνωριστούν με κάποιον τρόπο ή όχι.
Και ίσως αυτές οι μικρές, αόρατες θυσίες να είναι εν τέλει και οι πιο σημαντικές.
Σίγουρα. Και για να ξαναγυρίσω και στην έννοια του blackout, προσωπικά θεωρώ ότι όλο αυτό έχει και μία πολιτική διάσταση σήμερα. Νοιώθω ότι ζούμε σαν κάποιος να μας έκλεισε το φως και να μας έβγαλε από την πρίζα και εμείς ψάχνουμε να δούμε πώς θα υπάρχουμε σε αυτήν την νέα συνθήκη. Γιατί κανείς δεν ξέρει πώς να κινηθεί: «να ανεχτώ τις μειώσεις, να κοιτάξω να σώσω την δουλειά μου, να πάω να δουλέψω σε ένα καφέ, να διεκδικήσω τα κεκτημένα μου, να κάνω παιδιά;». Τα βάζω τώρα όλα μαζί, αλλά είναι πραγματικά μία καινούρια συνθήκη σαν ένα blackout και καλούμαστε να δούμε πώς θα επιβιώσουμε.
Τελικά όμως υπάρχουν απαντήσεις;
Μα εγώ δεν πιστεύω ότι κάνουμε μια παράσταση που θέτει ερωτήματα, για να είμαι ειλικρινής. Πιστεύω ότι το ίδιο το κείμενο έχει απαντήσεις. Τις διαλέγεις. Νομίζω ότι τελικά οι απαντήσεις είναι μέσα μας. Ο καθένας καλείται να πάρει μια θέση, αν θα είναι το αυτό ή το άλλο και αυτό δεν είναι καθόλου λίγο. Είναι σχεδόν σαν μια τεράστια ενηλικίωση δηλαδή.
Η παράσταση γίνεται σε ένα γνήσιο, παραδοσιακό καφενείο, που είναι ένας μη συμβατικός θεατρικός χώρος.
Εμείς δεν το κάναμε με αυτήν την λογική αρχικά. Δεν ήταν δηλαδή σκοπός μας να κάνουμε μία site-specific παράσταση. Αλλά αν πηγαίναμε να κάνουμε αυτό το έργο σε ένα θέατρο, θα ήταν σαν, με κάποιον τρόπο, να ακυρώναμε την ίδια την ποιότητα του κειμένου. Το παραδοσιακό καφενείο, επειδή έχει αυτό το «συλλογικό», όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, είναι μια πολύ ιδιαίτερη συνθήκη. Και ελπίζω, δεν ξέρω αν θα συμβεί, αλλά ίσως έτσι να έχει την δυνατότητα το κείμενο και η παράσταση να επικοινωνήσουν και με ένα μη αυστηρά θεατρικό κοινό. Είναι ένα πείραμα από την πλευρά μας αυτή η συνύπαρξη με τους θαμώνες του καφενείου, αλλά είναι ένα ενδιαφέρον πείραμα.
Η δραματοποίηση λογοτεχνικών κειμένων ενέχει μια άλλου είδους σκηνοθετική πρόκληση;
Εμείς δεν τα δραματοποιήσαμε. Είναι πολύ ωραία κείμενα για να τα «πειράξει» κανείς. Και επίσης, επειδή είναι σε αυτόν τον χώρο, το ένα έχει ούτως ή άλλως από μόνο του πολλά θεατρικά στοιχεία, ενώ το άλλο πρόκειται καθαρά για μια αφήγηση. Αλλά και το να πεις μια ιστορία έχει πάλι κάτι το εγγενές θεατρικό. Εξ ου και δεν προέκυψε ανάγκη περαιτέρω «δραματοποίησης».
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Χρήστο Σαπουντζή;
Με τον Χρήστο είμαστε φίλοι και τον εκτιμώ πολύ σαν ηθοποιό. Θεωρώ ότι είναι από τους καλύτερους ηθοποιούς αυτήν την στιγμή. Πολύ ιδιαίτερος, αλλά από τα πιο ξεχωριστά «υλικά». Θέλαμε εδώ και καιρό να κάνουμε κάτι μαζί και μόλις διάβασα τα κείμενα ήξερα πως χωρίς τον Χρήστο δεν θα γινόταν όλο αυτό. Η ιδέα ήταν από την αρχή «Καφενείο, Χρήστος, αυτά τα κείμενα».
Είστε ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης, που για μένα είναι λίγο το τρίπτυχο του αληθινού καλλιτέχνη. Είναι μια μικρή διαμαρτυρία το να ζει κανείς έτσι;
Διαμαρτυρία δεν ξέρω αν είναι, αλλά είναι σίγουρα δύσκολο πολύ. Έχει πει μία φράση ο Γιώργος ο Παλούμπης που δεν θα την ξεχάσω: «δεν κάνουμε και εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς». Καμιά φορά είναι λίγο περίεργες οι ισορροπίες. Εμείς κάνουμε αυτό που αγαπάμε, κάτι που έχει δυσκολίες από την μία, αλλά από την άλλη μας κάνει να νοιώθουμε και τυχεροί. Αν θεωρούμε πια διαμαρτυρία το να κάνεις αυτό που αγαπάς στις μέρες μας…
Και το Blackout-Μια μικρή διαμαρτυρία, αλλά και η προηγούμενη δουλειά σας, το Unemployed, έχουν ως κοινό αρμό την Ελλάδα της κρίσης.
Με ενδιαφέρει πολύ να γνωρίσω ανθρώπους που γράφουν, προσπαθούνε και έχουνε κάτι να πουν. Θέλω να δω την δική μας φωνή, ως γενιά αυτής της χώρας στις σημερινές συνθήκες. Και συνέχεια ανακαλύπτω ανθρώπους που γράφουν ωραία πράγματα, το οποίο είναι ευτυχία. Τι πιο ωραίο από το να βλέπεις ότι υπάρχει και τέτοια παραγωγή στην χώρα σου; Υπάρχει κάτι που πάλλεται. Εγώ δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς την λογοτεχνία. Χωρίς να διαβάζω, όχι μόνο να γράφω. Με έχει σώσει. Σε κάνει να συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι τρελός ή μόνος σε αυτόν τον κόσμο…
Πολύτιμη αρρωγός στην πραγματοποίηση της παράστασης, η Μαριάννα Κρητικού, συνεργάτης και βοηθός σκηνοθέτη της Ειρήνης, που είχα επίσης την χαρά να γνωρίσω. Και είναι πράγματι ευτύχημα όταν διασταυρώνονται οι δρόμοι ανθρώπων με κοινό ήθος, αγωνίες και αισθητική και προκύπτουν τέτοιου είδους συνεργασίες, που είναι δώρο και για τους ίδιους τους δημιουργούς, αλλά ακόμα μεγαλύτερο για εμάς το κοινό.
Λιάνα Μεσάικου
Η παράσταση Blackout-Μια μικρή διαμαρτυρία θα παίζεται από τις 18 Νοεμβρίου Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20:30 και τις Κυριακές στις 14:00, στο Ικαριώτικο Καφενείο Χαλαρά, Εμμανουήλ Μπενάκη 24, εντός της στοάς μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου. Απαραίτητη κράτηση θέσεων: 6972 310 415, 6948 592574. Μην το χάσετε!
Περισσότερα για την παράσταση εδώ