Οι εκδόσεις Πατάκη και ο ΙΑΝΟS παρουσιάζουν το νέο βιβλίο του καθηγητή Γιώργου Θ. Μαυρογορδάτου με τίτλο1915: Ο Εθνικός Διχασμός.
Θα μιλήσουν οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Λένα Διβάνη, Κώστας Κωστής και Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθώς και ο συγγραφέας.
Θα συντονίσει η αν. καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου. Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.
Λίγα λόγια για το βιβλίο:
Αυτό το βιβλίο είναι αποτέλεσμα σαράντα ετών έρευνας, στοχασμού, συγγραφής και διδασκαλίας για τον Εθνικό Διχασμό. Επιδίωξή του είναι η κατανόηση, η εξήγηση, η ερμηνεία. Όχι η εξύμνηση, ούτε η καταγγελία. Αν δημιουργηθεί στον αναγνώστη η εντύπωση ότι το βιβλίο μεροληπτεί υπέρ του Ελευθερίου Βενιζέλου, αυτό προκύπτει από τα ίδια τα πράγματα, όχι από πρόθεση.
Αφού παρουσιαστούν τα κυριότερα γεγονότα από το 1909 έως και το 1922, ο Εθνικός Διχασμός ερμηνεύεται ως οιονεί θρησκευτικό «σχίσμα» χαρισματικής προέλευσης, ως κρίση στη διαδικασία εθνικής ολοκλήρωσης, ως ταξική σύγκρουση, αλλά και ως διαμάχη που απέκτησε τις διαστάσεις εμφυλίου πολέμου. Με την ερμηνεία μπορεί να διαφωνήσει κανείς. Όχι όμως με τα γεγονότα στα οποία βασίζεται.
Για όσους ενδιαφέρονται να αντλήσουν διδάγματα από το παρελθόν, ασφαλώς δεν αρκούν οι συνηθισμένες κοινοτοπίες για τις καταστρεπτικές συνέπειες ενός διχασμού. Χρειάζεται επίσης να προβληματιστούν για τους χαρισματικούς ηγέτες – ως αναγκαιότητα, αλλά και ως κατάρα. Συχνά ακούγεται στις μέρες μας η ευχή να εμφανιζόταν κάποιος «σωτήρας» σαν τον Βενιζέλο. Αλλά η χαρισματική ηγεσία δεν εμφανίζεται κατά παραγγελία. Επιπλέον, αξιώνει απόλυτη πίστη και υπακοή. Συνεπάγεται μία εξουσία αυταρχική και ανεξέλεγκτη, ακόμη και όταν διαθέτει λαϊκή και κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Κατά συνέπεια, αργά ή γρήγορα, μπορεί να έχει ακραίες διχαστικές επιπτώσεις.
Μπορούν ακόμη να προβληματιστούν οι σημερινοί αναγνώστες για την αναγκαιότητα συμμάχων και συμμαχιών. Ειδικότερα, για τα ολέθρια αποτελέσματα που έχει η παραγνώριση αυτής της αναγκαιότητας, όπως αποτυπώθηκε τότε στη συνθηματολογία για την «μικράν αλλ’ έντιμον Ελλάδα» και για την «αυτοτέλειά» της. Τα συνθήματα αλλάζουν, αλλά ο εθνικός «αυτισμός» ενδημεί.
Σχετικό είναι και το ειδικότερο διαχρονικό ζήτημα της αξιοπιστίας της χώρας στις σχέσεις της με τους ξένους και προπαντός με τους συμμάχους της. Η αξιοπιστία αυτή μεγιστοποιήθηκε επί Βενιζέλου, που κατηγορήθηκε γι’ αυτό ως «ξενόδουλος». Αντίθετα, ο Κωνσταντίνος και οι υποστηρικτές του κατάφεραν να χάσουν τελείως την αξιοπιστία τους με τις παραπλανητικές και παρελκυστικές διαπραγματεύσεις που έκαναν με την Αντάντ το 1915-17. Την αξιοπιστία αυτή πάσχισαν μάταια να αποκαταστήσουν το 1920-22, οδηγώντας τη χώρα στην Καταστροφή.
