Ξεκίνησε με λίγους ανθρώπους που χόρευαν σε εξωτερικούς χώρους εν μέσω καλοκαιριού στη ζέστη του καλοκαιριού. Xτυπήματα όπλων, σώματα που χόρευαν ασταμάτητα και ρούχα που ήταν εμποτισμένα με ιδρώτα, ένα πλήθος ανθρώπων που “κοπιανόντουσαν” όλη τη νύχτα και την επόμενη μέρα. Σπανίως σταματώντας να τρώνε ή να πίνουν, και φαινομενικά αγνοώντας την αυξανόμενη κόπωση και τον πόνο των μελανιασμένων ποδιών.
Μέχρι τη στιγμή που παρενέβησαν οι αρχές, εκατοντάδες χόρευαν με τον ίδιο ξέφρενο τρόπο. Αλλά αυτό δεν ήταν σαν ένα σύγχρονο rave πάρτυ μία από εκείνες τις δεκαετίες του ’80 σε ένα εγκαταλελειμμένο χώρο και τελείωσαν σε ένα λασπώδες πεδίο. Αντίθετα, είναι μια από τις πιο περίεργες επιδημίες που καταγράφονται στην παγκόσμια ιστορία. Και αυτό συνέβη πριν από 500 χρόνια αυτό το καλοκαίρι στη γαλλική πόλη του Στρασβούργου! Ήταν εκεί, κατά τη διάρκεια των τριών καυτών μηνών του 1518, όταν αρκετές εκατοντάδες άνθρωποι ανέπτυξαν έναν καταναγκασμό να χορέψουν! Ο χορός συνέχισε μέχρι που – μπροστά στο έντρομο πλήθος που είχε συγκεντρωθεί για να παρακολουθήσει – μερικοί κατέρρευσαν επιτόπου. Τι συνέβαινε;
Αυτή η “χορευτική μάστιγα του Στρασβούργου” ξεκίνησε στα μέσα Ιουλίου 1518, όταν μια μοναχική γυναίκα βγήκε έξω από το σπίτι της και έτρεξε για αρκετές ημέρες στο τέλος. Μέσα σε μια εβδομάδα, δεκάδες άλλα είχαν καταληφθεί από την ίδια ακαταμάχητη ώθηση.
Οι πλούσιοι μπουγγιστές που έτρεξαν την πόλη δεν ήταν διασκεδασμένοι. Ένας από αυτούς, ο συγγραφέας Sebastian Brant, είχε αφιερώσει ένα κεφάλαιο από το ηθικολογικό bestseller του, Ship of Fools, στην ανόητη του χορού. Σαστισμένοι από το χάος στους δρόμους, ο ίδιος και οι συνάδελφοι δημοτικοί σύμβουλοί του συμβουλεύθηκαν τους τοπικούς γιατρούς οι οποίοι, σύμφωνα με την κλασική ιατρική σοφία, δήλωσαν ότι ο χορός είναι το αποτέλεσμα του “υπερθερμαινόμενου αίματος” στον εγκέφαλο.
Οι σύμβουλοι υλοποίησαν αυτό που θεωρούσαν ότι ήταν η κατάλληλη θεραπεία – περισσότερο χορό! Διάταξαν την εκκαθάριση μιας υπαίθριας αγοράς σιτηρών, έφεραν αίθουσες συντεχνιών και ανέστησαν μια σκηνή δίπλα στην έκθεση των αλόγων. Σε αυτές τις περιοχές συνόδευαν τους τρελούς χορευτές με την πεποίθηση ότι με τη διατήρηση της ξέφρενης κίνησης θα απομακρύνουν την ασθένεια. Οι αστοί μάλιστα προσέλαβαν πομπούς και ντράμερς και πλήρωναν «ισχυρούς άνδρες» για να κρατήσουν τους πληγέντες όρθιοι κρατώντας τα σώματά τους καθώς περιστρέφονταν και ταλαντεύονταν. Εκείνοι στην αγορά των σιτηρών και στην εκτροφή αλόγων συνέχισαν να χορεύουν κάτω από την πλήρη λάμψη του καλοκαιριού σε μια σκηνή που ήταν δαιμονικά ξεπερασμένη όπως οτιδήποτε φανταζόταν ο ζωγράφος Ιερώνυμος Μπος.
Ένα ποίημα στα αρχεία της πόλης εξηγεί τι συνέβη στη συνέχεια: “Στην τρέλα τους οι άνθρωποι συνέχισαν να χορεύουν μέχρι να πέσουν χωρίς να συνειδητοποιούν τι συμβαίνει, ενώ πολλοί πέθαναν”. Το συμβούλιο αισθάνθηκε ότι έκανε λάθος. Αποφασίζοντας ότι οι χορευτές υπέφεραν από την ιερή οργή και όχι από τους ερεθισμένους εγκέφαλους, επέλεξαν μια περίοδο καταναγκαστικής επιβολής και απαγόρευσαν τη μουσική και το χορό στο κοινό. Τέλος, οι χορευτές μεταφέρθηκαν σε ένα ιερό αφιερωμένο στον Άγιο Βίτο, που βρίσκεται σε ένα σκυρόδεμα στους λόφους πάνω από την κοντινή πόλη Σαβέρ, όπου τα αιματηρά πόδια τους τοποθετούνταν σε κόκκινα παπούτσια και οδηγήθηκαν γύρω από ένα ξύλινο ειδώλιο του αγίου. Τις επόμενες εβδομάδες, λένε τα χρονικά, οι περισσότεροι σταμάτησαν. Η επιδημία είχε τελειώσει.
Ένας χρονικογράφος που περιέγραψε το 1517 ως “κακό έτος”. Το επόμενο καλοκαίρι, τα ορφανοτροφεία, τα νοσοκομεία και τα καταφύγια ξεχείλιζαν από απελπισία. Αυτές ήταν οι ιδανικές συνθήκες για μερικές από τις ανάγκες της πόλης ώστε να υποθέσουν ότι ο Θεός ήταν θυμωμένος μαζί τους και ότι ο Άγιος Βίτο κατασκόπευε τους δρόμους τους.
Αυτό το περίεργο κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας δημιουργεί πολλά ερωτήματα φυσικά. Γιατί συνέβη αυτό το αλλόκοτο γεγονός; Που οφείλεται η επιδημία; Κάποιοι αναφέρονται σε ουσίες τροφών που ενδεχομένως να λειτούργησαν όπως η χημική ουσία LSD. Άλλοι μιλούν για ψυχογενή ασθένεια. Η ζωή στο Στρασβούργο στις αρχές της δεκαετίας του 1500 ικανοποίησε μια βασική προϋπόθεση για την εμφάνιση ψυχογενούς ασθένειας: τα χρονικά καταγράφουν τη μεγάλη δυσφορία που προκαλεί το πολύ αυξημένο επίπεδο υποκειμενικότητας. Οι κοινωνικές και θρησκευτικές συγκρούσεις, οι τρομακτικές νέες ασθένειες, οι αποτυχημένες συγκομιδές και οι αυξήσεις των τιμών του σιταριού προκάλεσαν εκτεταμένη δυστυχία.
Η “χορευτική μάστιγα” του 1518 ήταν η τελευταία του είδους της στην Ευρώπη. Κατά πάσα πιθανότητα ξεθώριασε μαζί με τα συστήματα πεποιθήσεων που τη διατήρησαν. Η «μανία του χορού» είναι ένα ισχυρό παράδειγμα που υπογραμμίζει τη δύναμη του πολιτισμικού πλαισίου να διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται η ψυχολογική ταλαιπωρία του κοινωνικού συνόλου.