Η Πτήση 103 της Pan American World Airways’ ήταν η τρίτη ημερήσια τακτική προγραμματισμένη υπερατλαντική πτήση από το διεθνές αεροδρόμιο Heathrow του Λονδίνου προς το διεθνές αεροδρόμιο John F. Kennedy της Νέας Υόρκης. Στις 21 Δεκεμβρίου του 1988, το αεροσκάφος που εκτελούσε αυτή τη γραμμή, ένα επιβατικό τζετ, τύπου Boeing 747-121 με τον κωδικό N739PA και όνομα”Clipper Maid of the Seas, καταστράφηκε από αυτοσχέδιο βαρομετρικό εμπρηστικό μηχανισμό την ώρα που πετούσε πάνω από το Lockerbie της Σκοτίας σε ύψος 31000 πόδια, όταν 340 με 450 γραμμάρια από πλαστικό εκρηκτικό semtex κρυμμένο μέσα σε ένα Toshiba bombeat ραδιοκασετόφωνο μέσα σε μια ασυνόδευτη βαλίτσα, η όποια εικάζεται ότι μεταφέρθηκε από πτήση άλλης αεροπορικής στην πτήση 103, πυροδοτήθηκε στο μπροστινό αμπάρι του αεροσκάφους. Η έκρηξη λόγω του οστικού κύματος που προκάλεσε αλλά και λόγο των ατμοσφαιρικών συνθηκών και της διαφοράς της ατμοσφαιρικής πίεσης μέσα και έξω από το αεροσκάφος, οδήγησε στην ραγδαία διάλυση του αεροσκάφους.
Άνεμοι της τάξης των 100 κόμβων(190 χμ/ω) σκόρπισαν επιβάτες και συντρίμμια διάσπαρτα σε έναν της τάξεως των130 χμ(81 μιλιά) διάδρομο σε μια περιοχή των 845 τετραγωνικών μιλιών(2189 χμ²). 270 άνθρωποι από 21 χώρες πέθαναν, συμπεριλαμβανόμενων 11 ανθρώπων στο έδαφος
Το περιστατικό έμεινε στην ιστορία με το όνομα ο βομβαρδισμός του Lockerbie η αλλιώς ως η αεροπορική τραγωδία του Lockerbie.
Το γεγονός ακολούθησε μια επισταμένη ερευνά για να οδηγηθούν σε δίκη οι ένοχοι. Αποτέλεσε το αντικείμενο της μεγαλύτερης εγκληματικής έρευνας στην Βρετανία που ερευνήθηκε από την μικρότερη αστυνομική αρχή.
Γιατί να βάλουν βόμβα στην πτήση 103;
Παρόλο που στην πτήση υπήρχαν επιβάτες από 21 χώρες, η βομβιστική επίθεση εναντίον της πτήσης 103 της Pan Am πλήγωσε πολύ βαθιά τις Η.Π.Α. Οι 179 από τους 259 ανθρώπους που επέβαιναν ήταν Αμερικανοί, ήταν η πρώτη τρομοκρατική επίθεση που τάραξε την αίσθηση του ασφαλούς και του προστατευμένου κράτους που θεωρούνταν η Αμερική.
Οι Αμερικανοί ένιωσαν τρωτοί και ευάλωτοι από τον νέο αυτό και άγνωστο για αυτούς κίνδυνο της τρομοκρατίας.
Παρότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την φρίκη που προκάλεσε αυτό το αεροπορικό δυστύχημα, η έκρηξη της βόμβας και όσα την ακολούθησαν δεν ήταν παρά μόνο το πιο πρόσφατο συμβάν σε μια σειρά από παρομία γεγονότα.
Υπήρχαν 3 κίνητρα για την επίθεση στην πτήση 103 της PANAM. 2 από αυτά τα κίνητρα ήταν προφανή :
Η επιχείρηση El Dorado Canyon στις 15 και 16 Απριλίου του 1986, κατά της Τρίπολης και της Βεγγάζης, όπου Αμερικανικά μαχητικά από Βρετανικές βάσεις εξαπέλυσαν επίθεση — η πρώτη επίθεση της Αμερικής από την Βρετανία μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο σαν αντεκδίκηση για τον βομβαρδισμό του νυχτερινού κέντρου στο Βερολίνο10 μέρες νωρίτερα στο όποιο σύχναζαν Αμερικανοί στρατιώτες όπου είχαν σκοτωθεί 3 και είχαν τραυματιστεί άλλοι 230. ( Ο Gaddafi είχε τελικά διατάξει τον βομβαρδισμό στο Βερολίνο ως εκδίκηση για την βύθιση 2 σκαφών Λιβυκών συμφερόντων από τις ΗΠΑ στον κόλπο του Sirte στο τέλος του Μαρτίου του 1986.) Ανάμεσα στα δεκάδες θύματα των αεροπορικών επιθέσεων, σκοτώθηκε η Hanna Gaddafi, ένα μικρό κορίτσι που ο Gaddafi και η σύζυγος του είχαν υιοθετήσει .
Το δεύτερο προφανές κίνητρο ήταν η κατάρριψη πάνω από τον Περσικό κόλπο ενός επιβατικού τζετ που εκτελούσε την πτήση 655 της Iran Air που λανθασμένα αναγνωρίστηκε από το αμερικανικό πολεμικό πλοίο USS Vincennes ως εχθρικό μαχητικό αεροσκάφος στις 3 Ιουλίου του 1988. Διακόσιοι ενενήντα επιβάτες από έξι χώρες σκοτώθηκαν εξ αυτών οι 66 ήταν παιδιά. Η κυβέρνηση του Ιράν και ο λαός σοκαρίστηκαν όταν η κυβέρνηση των Η.Π.Α συνέχισε τους εορτασμούς της 4 Ιουλίου ημέρα ανεξαρτησίας των Αμερικανών. Αυτό για την Τεχεράνη σήμαινε ότι οι Η.Π.Α δεν λυπήθηκαν και πιθανόν να επεδίωκαν, τους θανάτους. 
Πολλοί παρατηρητές πίστευαν πως αυτό το περιστατικό έδωσε στο Ιράν δικαιολογία να εκδικηθεί με επίθεση σε Αμερικανική πτήση 6 μήνες αργότερα. Ραδιοφωνικός σταθμός της Τεχεράνης μεταδίδει στις 14 Νοεμβρίου του 1988, 5 εβδομάδες πριν την πτώση της πτήσης 103 της PAΝ ΑΜ: “Ο εκλεγμένος πρόεδρος Bush είχε διατάξει την κατάρριψη της πτήσης 655 της Iran Air σαν μια πράξη “αυτοάμυνας” για αυτό το λόγο η κυβέρνηση των Η.Π.Α αρνήθηκε να απολογηθεί.” Η μετάδοση τέλειωσε με την φράση ended : “η Islamic revolution θεωρεί τις Η.Π.Α σταθερό εχθρό .”
Το τρίτο κίνητρο πιθανώς να μην έχει καν ερευνηθεί ούτε από τις Αμερικανικές αλλά ούτε από τις Βρετανικές αρχές.
Στις 22 Δεκεμβρίου του 1988, μια μέρα μετά το σαμποτάζ κατά της PA 103 ,το apartheid δυτικής Αφρικής θα υπέγραφε μια συμφωνία που θα παρέδιδε τον έλεγχο της Δυτικής Αφρικής (Ναμίμπια) στα Ηνωμένα έθνη, μια περιοχή που για δεκαετίες κατέχονταν παράνομα αψηφώντας το συμβούλιο ασφάλειας των Ηνωμένων εθνών .
Αν το καθεστώς του apartheid μπορούσε να αποτρέψει τον επίτροπο των Ηνωμένων εθνών για τη Ναμίμπια , Bernt Carlsson, να αναλάβει τον έλεγχο της Ναμίμπια μετά την υπογραφή της συμφωνίας, τότε θα είχε επιτευχθεί πολίτικη αντικειμενικότητα στη Νότιο Αφρική (Ιστορία της Ναμίμπια ). Ο Carlsson ήταν να παραστεί στην τελετή υπογραφής στη Νέα Υόρκη αλλά τα σχεδία του για το ταξίδι άλλαξαν την τελευταία στιγμή με αποτέλεσμα να είναι ένα από τα 270 θύματα της πτήσης 103. Ο Νότιο Αφρικανός διορισθείς, Louis Pienaar πήρε τα ηνία της Ναμίμπια έως τις πρώτες εκλογές της χώρας με δικαίωμα ψήφου.
Διεκδικήσεις υπαιτιότητας
Σύμφωνα με ανάλυση της CIA με ημερομηνία την 22 Δεκεμβρίου του 1988 αρκετές τρομοκρατικές οργανώσεις έσπευσαν να διεκδικήσουν την ευθύνη μέσω τηλεφωνικών κλήσεων σε Η.Π.Α και Ευρώπη:
Ένας άντρας ισχυρίστηκε ότι μια τρομοκρατική ομάδα με το όνομα the Guardians of the Islamic Revolution είχε καταστρέψει το αεροσκάφος, ως αντίποινα για την κατάρριψη από Αμερικανούς ενός Ιρανικού επιβατικού τζετ τον προηγούμενο Ιούλιο.
Κάποιος άλλος κάλεσε στο ABC News στη Νέα Υόρκη ισχυριζόμενος ότι εκπροσωπεί την οργάνωση Islamic Jihad λέγοντας ότι αυτοί έβαλαν την βόμβα για να τιμήσουν τα Χριστούγεννα.
Ο σύνδεσμος Ulster Defense προφασίστηκε τηλεφωνική διεκδίκηση.
Ένας ακόμη ανώνυμος κάλεσε και είπε ότι το αεροσκάφος το κατέρριψε η Mossad, η Ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών .
Η ανάλυση κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: Δεν μπορούμε για την ώρα να επιρρίψουμε ευθύνη για αυτήν την τραγωδία σε καμία τρομοκρατική οργάνωση . Το περιμέναμε , όπως συμβαίνει συχνά, ότι πολλές οργανώσεις θα διεκδικούσαν την ευθύνη.
Η Προειδοποίηση από το Ελσίνκι…
Ένα απόρρητο έγγραφο της CIA που πρόσφατα αποχαρακτηρίστηκε και αναφέρεται στην προειδοποίηση του Ελσίνκι.
Στις 7 Δεκεμβρίου η Federal Aviation Administration (FAA) εξέδωσε ένα έγγραφο ασφάλειας που έλεγε ότι στις 5 Δεκεμβρίου ένας άντρας με αραβική προφορά τηλεφώνησε στην Αμερικανική πρεσβεία στο Ελσίνκι της Φινλανδίας και τους είπε ότι μια πτήση της Pan Am από την Φρανκφούρτη προς τις Η.Π.Α θα εκραγεί μέσα στις επόμενες 2 εβδομάδες από κάποιον που συνδέεται με την οργάνωση Abu Nidal.
Επίσης πρόσθεσε ότι μια γυναίκα φοινικικής εθνικότητας θα μεταφέρει την βόμβα στην πτήση χωρίς να γνωρίζει ότι θα είναι ο μεταφορέας. Ο πληροφοριοδότης έπεσε έξω μόνο κατά 2 ημέρες. Η Αμερικανική κυβέρνηση θεώρησε την προειδοποίηση σοβαρή και το State Department προχώρησε στην έκδοση έγγραφου που ανάφερε την απειλή και το προώθησε σε όλες τις πρεσβείες των Η.Π.Α.
Η FAA (αρχή αεροναυτιλίας) με την σειρά της το απέστειλε σε όλες τις Αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες και στην Pan Am, η όποια χρέωσε 5 δολάρια επασφάλιστρο ασφάλειας επιπλέον ανά επιβάτη, υποσχόμενη ένα πρόγραμμα που θα έλεγχε επιβάτες, εργαζόμενους, εγκαταστάσεις αεροδρομίου , αποσκευές και αεροσκάφη με μεγάλη ακρίβεια και σχολαστικότητα (έγραφε η εφημερίδα the Independent, 29 Μαρτίου 1990). Παραδόξως η ομάδα του security στην Φρανκφούρτη βρήκε την προειδοποίηση κρυμμένη κάτω από μια στοίβα από χαρτιά σε κάποιο γραφείο μια μέρα μετά την βομβιστική επίθεση( γράφτηκε στο Cox and Foster το 1992). Ένας από τους ελεγκτές ασφάλειας αερομεταφορών του αεροδρομίου της Φρανκφούρτης, που η δουλεία του ήταν να ανιχνεύει εκρηκτικούς μηχανισμούς με ακτινοσκοπικό μηχάνημα (x-ray )δήλωσε στο ειδησεογραφικό δελτίο του ABC ότι έμαθε πρώτη φορά τι είναι το Semtex κατά τη διάρκεια της συνέντευξης του ABC, 11 μήνες μετά το δυστύχημα ( αναφέρθηκε στο Prime Time Live, τον Νοέμβριο του 1989).
Στις 13 Δεκεμβρίου η προειδοποίηση αποστέλλεται στην Αμερικανική πρεσβεία της Μόσχας και ανακοινώνεται σε όλη την Αμερικανική κοινότητα, ακόμα και σε δημοσιογράφους και επιχειρηματίες. Σαν επακόλουθο αυτού αρκετοί άνθρωποι κάνουν κράτηση σε άλλες αεροπορικές εκτός της Pan Am αφήνοντας κενές θέσεις στην πτήση PA 103 που πουλήθηκαν αργότερα σε χαμηλότερες τιμές τα αποκαλούμενα “bucket shops”. Οι ερευνητές της PA 103 επανειλημμένα δήλωναν ότι το τηλεφώνημα ήταν φάρσα αλλά και μια μακάβρια σύμπτωση.
21 Δεκεμβρίου 1988
Ας πάρουμε τα γεγονότα από την αρχή:
Το μοιραίο 747 είχε έρθει το απόγευμα από το San Francisco, και ήταν σταθμευμένο στη θέση K-14, φυλασσόμενο για 2 ώρες από την εταιρεία φύλαξης της Pan Am’, Alert Security, αλλά στην ουσία αφύλαχτο. Στη θέση Κ-16 σταθμεύει ένα Boeing 727 της ίδιας αεροπορικής εταιρείας προερχόμενο από το διεθνές αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης της δυτικής Γερμανίας από όπου ξεκίνησε η πτήση PA 103 ως PA 103A ,47 από τους 89 επιβάτες της PA 103A άλλαξαν εκεί αεροσκάφος στο μοιραίο Boeing 747 το οποίο συνεχιζε την πτήση, που από εκεί και πέρα καλείταιPA 103, για το υπόλοιπο ταξίδι μέχρι το JFK της Νέας Υόρκης. Μαζί με αυτούς επιβιβάζονται στο Λονδίνο άλλοι 196 στο σύνολο 243 επιβάτες και 16 μελή πληρώματος.Ηγούνταν απότον κυβερνήτη , James MacQuarrie, πρώτος αξιωματικός ο Raymond Wagner, και μηχανικός πτήσης ο Jerry Avritt.
Το Boeing 747 της Pan Am τροχοδρόμησε από την θύρα αναχώρησης του αεροδρομίου Heathrow του Λονδίνου στις 18:04 της 21 Δεκεμβρίου του 1988 – 4 μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Οι 243 επιβάτες και το 16μελές πλήρωμα προετοιμάζονταν για τη μακρινή πτήση προς τη Νέα Υόρκη. Η πτήση σύμφωνα με το πρόγραμμα έπρεπε να αναχωρήσει στις 18:00, όμως το αεροσκάφος ξεκίνησε από την θύρα στις 18:04, όμως λόγο της 25λεπτης καθυστερης, κάτι συνηθισμένο τις ώρες αιχμής στο αεροδρόμιο του Heathrow απογειώθηκε από τον αεροδιάδρομο 27L στις 18:25 τελικά.Πέταξε βόρεια προς τη Σκότια. Στις 18:56, το αεροσκάφος πλησίαζε στα σύνορα, έχοντας φτάσει στο επιτρεπτό ( cruising altitude) των 31,000 ποδών (9400 μ), ο πιλότος MacQuarrie έθεσε τον κινητήρα σε cruising speed.
Στις 19:00, η PA 103 παραλήφθηκε από το Shanwick Oceanic Control του Prestwick της Scotland,όπου θα ζητούσε άδεια να διασχίσει τον Ατλαντικό. Ο Alan Topp, ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας , ήρθε σε επαφή με το clipper όταν αυτό μπήκε στον εναέριο χώρο της Σκοτίας.
Ο κυβερνήτης James MacQuarrie απάντησε : “καλησπέρα Σκότια , Clipper ένα μηδέν τρία . Είμαστε στο επίπεδο τρία ένα μηδέν
.” Μετά ο πρώτος αξιωματικός Wagner μίλησε : “Clipper 103 αιτούμαστε ωκεάνια άδεια .” Αυτά ήταν και τα τελευταία λόγια που ακούστηκαν από το αεροσκάφος.
Στις 19:01, οTopp είδε την πτήση 103 να πλησιάζει την γωνία Solway Firth, και στις 19:02, πέρασε τη βόρεια ακτή. Το αεροσκάφος στο ραντάρ φαινόταν σαν ένα πράσινο τετραγωνάκι με έναν σταυρό στη μέση δείχνοντας τον κωδικό μετάδοσης η αλλιώς “squawk” — 0357 310 68546.9.Ο κωδικός πληροφόρησε τον Topp την ώρα και το ύψος του αεροσκάφους : το τελευταίο στίγμα του αεροσκάφους που είδε για το Clipper έδειχνε ότι πετούσε σε ύψος 31,000 ποδών (9400 μ) με κατεύθυνση 316 μοίρες μαγνητικές , και με ταχύτητα της τάξης 313 κόμβων (580 χμ/ω) καλίμπραρισμενη εναέρια ταχύτητα. Ήταν μόλις 46.9 δευτερόλεπτα μετά τις 19:02. Μεταγενέστερη ανάλυση του radar έδειξε από RSRE κατέληξαν ότι το αεροσκάφος είχε φτάσει στις 321° μοίρες (grid) και ταξίδευε (μέτρηση σε ταχύτητα εδάφους) με 434 κόμβους (804 χμ/ω).
Στις 7:03 μ., στο αεροπλάνο έγινε έκρηξη. Το Control μόλις είχε δώσει άδεια στην πτήση 103 να ξεκινήσει την διέλευση του ωκεανού για το ταξίδι προς τη Νέα Υόρκη.
Ο κωδικός του αεροσκάφους και ο σταυρός από την μέση χάθηκαν. Ο Topp προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον κυβερνήτη McQuarrie, και ζήτησε και από μια πτήση της KLM να κάνει το ίδιο, αλλά δεν υπήρχε καμία απάντηση . Στην αρχή ο Topp πίστεψε πως το αεροσκάφος μπήκε σε μια ζώνη σιωπής (όπως ονομάζουν το φαινόμενο αυτό) έναννεκρό χώρο στον όποιο τα αντικείμενα είναι αόρατα στα ραντάρ. Στην οθόνη του ραντάρ τώρα εμφανίζονταν 4 τετραγωνάκια εκεί που θα έπρεπε να υπάρχει ένα και όσο τα δευτερόλεπτα περνούσαν τα τετραγωνάκια έσβηναν (Cox and Foster 1992). Συγκρίνοντας τα ευρήματα του μαύρου κουτιού του αεροσκάφους και τα δεδομένα του ραντάρ φάνηκε ότι 8 δευτερόλεπτα μετά την έκρηξη τα συντρίμμια είχαν διασκορπιστεί κατά 1 ναυτικό μίλι (2 χμ ).
Ένα λεπτό αργότερα, το τμήμα του φτερού με την δεξαμενή καύσιμων που περιείχε 200,000 λίβρες (91,000 κιλά ) καύσιμου χτύπησε στο έδαφος στο Sherwood Crescent του Λόκερμπι. Το Βρετανικό γεωλογικό ινστιτούτο στη νότια Σκωτία κατέγραψε σεισμική δόνηση 1.6 της κλίμακας Richter. Δυο οικογένειες αρκετά σπίτια, και το μήκους 196 ποδών (60 μ ) φτερό του αεροσκάφους εξαφανίστηκαν. Ένας πιλότος της British Airways, ο κυβερνήτης Robin Chamberlain, εκτελούσε τη γραμμή Γλασκόβη –Λονδίνο πετώντας πάνω από το Carlisle κάλεσε το ωκεάνιο Control και ανέφερε πως έβλεπε μια μεγάλη φωτιά στο έδαφος. Η καταστροφή της PA 103 συνεχιζόταν στην οθόνη του Topp που τώρα ήταν γεμάτη φωτεινά τετράγωνα που κινούνταν με ανατολική φορά από τον άνεμο. Για τους κατοίκους του Λόκερμπι ο εφιάλτης μόλις άρχιζε. Το αεροσκάφος ήταν πάνω από το Λοκερμπι όταν έγινε η έκρηξη . Πολλοί κάτοικοι περιέγραψαν ότι ξαφνικά ο ουρανός φωτίστηκε και ένας εκκωφαντικός ήχος σαν βρυχηθμός ακούστηκε.
Σύντομα είδαν τμήματα του αεροπλάνου καθώς και πτώματα να προσγειώνονται σε χωράφια αυλές, φράχτες και σκεπές. Τα καύσιμα του αεροπλάνου είχαν αναφλεγεί πριν να φτάσουν στο έδαφος. Κάποια από αυτά έπεσαν σε σπίτια, κάνοντας τα να εκραγούν.
Το ένα φτερό του αεροπλάνου έπεσε στη νότια περιοχή του Λοκερμπι. Φθάνοντας στο έδαφος η πρόσκρουση ήταν τόσο σφοδρή που δημιούργησε κρατήρα μήκους 155 ποδών, μετατοπίζοντας περίπου 1500 τόνους χώμα. Η μύτη του αεροπλάνου προσγειώθηκε σχεδόν άθικτη σε ένα χωράφι περίπου τέσσερα μιλιά από την πόλη του Λοκερμπι. Συντρίμμια είχαν σκορπιστεί σε μια έκταση μεγαλύτερη των 50 τετραγωνικών μιλιών. 21 σπίτια είχαν καταστραφεί ολοσχερώς και 11 κάτοικοι του Λοκερμπι είχαν σκοτωθεί. Με αυτούς ο συνολικός φόρος θανάτου είναι 270 ( 259 που βρίσκονταν στο αεροσκάφος συν 11 στο έδαφος).
Η Βόμβα
Αφού οι ερευνητές ανέκριναν πάνω από 15,000 ανθρώπους , εξέτασαν 180,000 αποδείχτηκα στοιχειά , και έκαναν ερευνά σε πάνω από 40 χώρες , κατέληξαν στο περίπου,τι ανατίναξε την πτήση 103 της Pan Am .
Η βόμβα ήταν κατασκευασμένη από πλαστικό εκρηκτικό Semtex και πυροδοτήθηκε από ωρολογιακό μηχανισμό . Η βόμβα ήταν κρυμμένη σε ένα Toshiba ραδιοκασετόφωνο μέσα σε μια βαλίτσα . Αυτό που απασχολούσε τους ερευνητές περισσότερο ήταν ο τρόπος με τον όποιο τοποθετήθηκε η βόμβα στην αποσκευή και πως αυτή κατέληξε στο αεροσκάφος;(κάποιες φήμες θέλουν την προηγούμενη μέρα της τραγωδίας να έχει παραβιαστεί ο χώρος που η Pan Am φύλασσε τις ασυνόδευτες αποσκευές στο αεροδρόμιο Heathrow γιατί αποδείχτηκε ότι η αποσκευή αυτή ταξίδευε ασυνόδευτη Οι ερευνητές ένιωσαν πολύ τυχεροί όταν ένας άντρας μαζί με τον σκύλο του έκαναν βόλτα στο δάσος κάπου 80μιλια από το Lockerbie. Όπου βρήκε ένα T-shirt που όπως αποδείχτηκε περιείχε κομμάτι του ωρολογιακού μηχανισμού πάνω του Ανιχνεύοντας το T-shirt βρήκαν επίσης τον κατασκευαστή του μηχανισμού
Πως έσπασε το αεροσκάφος
Η έκρηξη άνοιξε μια τρύπα διαμέτρου 20 ιντσών (0.5 μ) σχεδόν από κάτω από το P στο λογότυπο Pan Am, στη δεξιά πλευρά της ατράκτου . Η διάλυση του αεροσκάφους έγινε αστραπιαία. Εμπειρογνώμονες του Βρετανικού υπουργείου μεταφορών κατέληξαν ότι η μύτη του αεροπλάνου αποκολλήθηκε από το σώμα του αεροσκάφους μετά 3 δευτερόλεπτα από την έκρηξη Το μαύρο κουτί του αεροσκάφους, που είναι τοποθετημένο στην ουρά του αεροσκάφους, βρέθηκε σε ένα χωράφι από ερευνητές της αστυνομίας μέσα στις πρώτες 24 ώρες μετά την έκρηξη. Δεν υπήρξε κάποιο στοιχείο για κλήση έκτακτης ανάγκης: το μόνο που ακούγεται είναι ένας συριστικός ήχος 180 χιλιοστών του δευτερόλεπτου καθώς η έκρηξη καταστρέφει της τηλεπικοινωνίες του αεροπλάνου.
Οι εμπειρογνώμονες της Αμερικανικής Federal Aviation Administration (FAA) μπήκαν στο κόκπιτ στο Λοκερμπι πριν αυτό μετακινηθεί και ενώ οι σωροί του πληρώματος ήταν ακόμα μέσα, συμπέραναν ότι δεν είχε ξεκινήσει καμία διαδικασία έκτακτης ανάγκης. Ο διακόπτης του pressure control αλλά και αυτός του καύσιμου ήταν και οι 2 σε ρύθμιση cruise, και το πλήρωμα δεν είχε χρησιμοποιήσει τις μάσκες οξυγόνου, που θα είχαν πέσει μέσα σε 5 δευτερόλεπτα μιας ξαφνικής αποσυμπιέσεις του αεροσκάφους Tο νευραλγικό κέντρο ενός 747, από το όποιο όλα τα συστήματα πλοήγησης και επικοινωνιών ελέγχονται, βρίσκετε 2 επίπεδα κάτω από το πιλοτήριο, χωρίζετε από το μπροστινό αμπάρι μόνο από ένα τοιχίο. Οι εμπειρογνώμονες συμπέραναν ότι με την πίεση των αέριων της έκρηξης αυτός ο τοίχος έσπασε και τα συστήματα πλοήγησης του αεροσκάφους καταστράφηκαν. Αναγκάζοντας το μπροστινό τμήμα της ατράκτου, να πάρει κλίση, να χάσει ύψος και να εκτραπεί της πορείας του.
Αυτές οι βίαιες κινήσεις ράγισαν τον ενισχυμένο ιμάντα που ασφάλιζε το μπροστινό τμήμα ως τις σειρές των παραθύρων στην δεξιά πλευρά και αποκολλήθηκε. Την ιδία στιγμή, ωστικά κύματα αναπηδούσαν πίσω προς το σημείο της έκρηξης συναντώντας παλμούς ερχόμενους από την αρχική έκρηξη. Αυτό προκάλεσε ωστικά κύματα της τάξεως Mach, υπολογίστηκε ότι ήταν 25% γρηγορότερα , και διπλάσια σε δύναμη από το ωστικό κύμα της ίδιας της έκρηξης. . Αυτά τα κύματα διαπέρασαν όλο το αεροσκάφος από άκρη σε άκρη , περνώντας σε όλο το μήκος της ατράκτου μέσω των αεραγωγών του κλιματισμού δημιουργώντας ρήγμα στην άτρακτο του αεροσκάφους. Ένα κομμάτι της οροφής του 747’s αρκετά πόδια πάνω από το σημείο πυροδότησης αποκολλήθηκε. Οι παλμοί τάξεως Mach διάμεσου των αεραγωγών κατέστρεψαν τα ντουλάπια χειραποσκευών και άλλες σκληρές επιφάνειες που χτυπούσαν τους επιβάτες.
Η ισχύς της έκρηξης αυξήθηκε λόγο της διαφοράς πίεσης του αέρα μέσα στο αεροσκάφος που ήταν σε επίπεδα εδάφους και έξω που ήταν στο ένα τέταρτο από αυτό που είναι στο επίπεδο της θάλασσας. Η μύτη του αεροσκάφους , που περιείχε το πλήρωμα και το τμήμα της πρώτης θέσης, αποκολλήθηκε, χτυπώντας τον τρίτο Pratt & Whitney κινητήρα όπως αποκολλήθηκε.
Οι εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι μέσα σε 3 δευτερόλεπτα μετά την έκρηξη το cockpit, η υπόλοιπη άτρακτος , και ο No. 3 κινητήρας έπεφταν χωριστά . Η άτρακτος συνέχισε μπροστά και προς τα κάτω μέχρι που έφτασε τα 19,000 πόδια (6,000 μ), σ αυτό το σημείο η πτώση της έγινε κατακόρυφη .
όπως έπεφτε η άτρακτος διαμελίστηκε σε μικρότερα κομμάτια ,το τμήμα με το φτερό έπεσε πρώτο στο Sherwood Crescent, όπου τα αεροπορικά καύσιμα μέσα στο φτερό αναφλέγησαν δημιουργώντας μια μπάλα φωτιάς που κατάστρεψε πολλά σπίτια και ήταν τόσο δυνατή και έντονη που από το δεξί φτερό του αεροσκάφους δεν έμεινε τίποτα. Οι εμπειρογνώμονες μπόρεσαν να καθορίσουν ότι και τα δυο φτερά είχαν πέσει μέσα στον κρατήρα , μετρώντας τον αριθμό των μεγάλων ατσάλινων βιδών των flapjack που βρέθηκαν εκεί
Οι επιβάτες και το πλήρωμα
Όλοι οι 243 επιβάτες και τα 16 μελή πληρώματος σκοτώθηκαν . Η Scottish Fatal Accident Inquiry, που άνοιξε την 1 Οκτωβρίου του, 1990, ανακάλυψε ότι , όταν το κόκπιτ αποκολλήθηκε , άνεμοι με ταχύτητα τυφώνα σάρωσαν όλον τον θάλαμο επιβατών του αεροσκάφους ,
σχίζοντας τα ρούχα των επιβατών και μετατρέποντας
ότι αντικείμενο υπήρχε ελεύθερο σε φονικό όπλο.
Λόγο της απρόσμενης αλλαγής της πίεσης του αέρα ,τα αέρια στον οργανισμό των επιβατών αυξήθηκαν 4 φορές από το κανονικό , οι πνεύμονες τους πρήστηκαν με αποτέλεσμα να λιποθυμήσουν . Άνθρωποι που δεν ήταν δεμένοι στις θέσεις τους και αντικείμενα που δεν ήταν ασφαλισμένα εξοστρακίστηκαν από το αεροσκάφος σε θερμοκρασία περιβάλλοντος -50 °F (-46 °C)κάτω του μηδέν η πτώση των 6 μιλιών (9 χμ) διήρκεσε περίπου 2 λεπτά . Μερικοί επιβάτες βρέθηκαν μέσα στην άτρακτο μετά την πρόσκρουση δεμένοι στα καθίσματα τους όταν προσγειώθηκε στο Λοκερμπι.
Παρόλο που θα έπρεπε να έχουν χάσει τις αισθήσεις τους λόγο της έλλειψης οξυγόνου, οι δικαστικοί ερευνητές πίστευαν πως κάποιοι επιβάτες ανέκτησαν τις αισθήσεις τους κατά τη διάρκεια της πτώσης, στα χαμηλότερα ύψη που τα επίπεδα οξυγόνου είναι μεγαλύτερα. Ο δικαστικός παθολόγος Δρ. William G. Eckert, διευθυντής του Milton Helpern International Center of Forensic Sciences του κρατικού πανεπιστήμιου Wichita, που εξέτασε τα ευρήματα της αυτοψίας, είπε στην Σκοτσέζικη αστυνομία ότι πίστευε ότι το πλήρωμα καμπίνας και κάποιες αεροσυνοδοί και 147 επιβάτες επέζησαν της έκρηξης της βόμβας αλλά και της αποσυμπίεσης του αεροσκάφους και είναι πολύ πιθανό να ήταν ζωντανοί κατά την πρόσκρουση στο έδαφος. Κανένας από αυτούς τους επιβάτες δεν παρουσίαζε σημάδια τραυματισμού από την ιδία την έκρηξη, η την αποσυμπίεση αλλά ούτε από τον διαμελισμό του αεροσκάφους. Οι ανακριτές έμαθαν ότι μια μητέρα βρέθηκε να κρατά αγκαλιά το μωρό της; 2 φίλοι κρατούσαν ο ένας το χέρι του άλλου; Και ένας μεγάλος αριθμός επιβατών βρέθηκαν να κρατούν σταυρούς. Ο δρ . Eckert είπε στην αστυνομία της Σκοτίας ότι ο πιλότος μπορεί να ήταν ζωντανός κατά την πρόσκρουση και μάλλον κρατούσε το πηδάλιο του αεροσκάφους. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγήθηκε από ένα ευδιάκριτο σημάδι στον αντίχειρα του πιλότου.
Ο κυβερνήτης MacQuarrie, ο πρώτος αξιωματικός , ο μηχανικός πτήσης, μια αεροσυνοδός και ένας αριθμός επιβατών της πρώτης θέσης first-class βρέθηκαν δεμένοι στις θέσεις τους μέσα στο τμήμα της μύτης του αεροσκάφους που προσγειώθηκε σε ένα χωράφι διπλά σε ένα εκκλησάκι στο χωριό Tundergarth. Οι ανακριτικές αρχές έμαθαν ότι μια αεροσυνοδός βρέθηκε ζωντανή από μια αγρότισσα , αλλά απεβίωσε πριν η σωτήρας προλάβει να της φέρει βοήθεια. Ένας άντρας επιβάτης, , είχε βρεθεί επίσης ζωντανός, οι ιατρικές αρχές πίστευαν ότι θα μπορούσε να έχει επιζήσει εάν είχε βρεθεί νωρίτερα
Οι κάτοικοι του Λόκερμπι
Στο έδαφος, 11 κάτοικοι του Λόκερμπι έχασαν τη ζωή τους όταν τα φτερά μαζί με ένα κομμάτι της ατράκτου, χτύπησαν το 13της Sherwood Crescent με περισσότερα από 500 μ/ω και ανατινάχτηκαν , δημιουργώντας κρατήρα 47 μέτρων (155 πόδια) μήκος και έκτασης 560 μ³ (730 γιάρδες ³), εξαερώνοντας αρκετά σπίτια από τα θεμέλια καταστρέφοντας 21 ακόμα σε τέτοιο βαθμό που κρίθηκαν κατεδαφιστέα . Μια τετραμελής οικογένεια ,οι Jack και Rosalind Somerville με τα 2 παιδιά τους , Paul and Lynsey, πέθαναν όταν το σπίτι τους στο 15 της Sherwood Crescent εξεράγη . Μια τεραστία μπάλα φωτιάς ξεκίνησε πάνω από τα σπίτια και κινήθηκε προς στον κοντινό αυτοκινητόδρομο Glasgow–Carlisle (A74(M)), καίγοντας αυτοκίνητα στις νότιες συνοριακές γραμμές , οδηγώντας τους αυτοκινητιστές και τους περιοίκους να πιστέψουν ότι έγινε κάποια τήξη στο κοντινό Chapel Cross πυρηνικό εργοστάσιο. Το μόνο σπίτι που έμεινε άθικτο στην περιοχή ανήκε στον πατέρα Patrick Keegans, Ιερέα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησιάς του Λόκερμπι
Για πολλές μέρες, οι κάτοικοι του Λόκερμπι ζούσαν με τη θεά των πτωμάτων στους κήπους τους και στους δρόμους, όσο οι δικανικοί εργάτες φωτογράφιζαν και σημείωναν την ακριβή τοποθεσία από κάθε πτώμα προκειμένου να καθορίσουν την ακριβή θέση και ισχύ της έκρηξης του αεροσκάφους, συντάσσοντας πληροφορίες για κάθε επιβάτη τη θέση που καθόταν, τι τραύματα έφερε, και τέλος που προσγειώθηκε.
Παρά τις εκκλήσεις των κυβερνήσεων προς τους συγγενείς των θυμάτων να μην ταξιδέψουν στο Λοκερμπι , πολλοί από αυτούς , οι περισσότεροι από τις Η.Π.Α ., έφτασαν εκεί από τις πρώτες ημέρες προκειμένου να αναγνωρίσουν τους αγαπημένους τους. Εθελοντές από το Λοκερμπι έστησαν και επάνδρωσαν καντίνες, που ήταν ανοιχτές όλο το 24ωρο , όπου συγγενείς, στρατιώτες αστυνομικοί , και κοινωνικοί λειτουργοί μπορούσαν να βρουν δωρεάν σάντουιτς , ζεστά γεύματα καφέ και κάποιον να μιλήσουν .Οι γυναίκες της πόλης έπλυναν, στέγνωσαν , και σιδέρωσαν κάθε ρούχο που βρέθηκε , ώστε να επιστραφούν στους συγγενείς όσο πιο πολλά αντικείμενα γίνετε αυτά τα όποια η αστυνομία είχε καθορίσει ότι δεν έχουν καμία αξία ως αποδεικτικά στοιχειά .
Η Ερευνά
Η αρχική ερευνά στον τόπο της συντριβής από την αστυνομία του Dumfries και Galloway περιλάμβανε τοπογράφηση από στρατιωτικό και πολίτικο ελικόπτερο δορυφορικές εικόνες , και ψηλάφηση της περιοχής από την αστυνομία και το στρατό. Περισσότερα από 10,000 κομμάτια από συντρίμμια ανακτήθηκαν, σημειώθηκαν και καταχωρήθηκαν σε ένα ανιχνευτικό σύστημα υπολογιστή.
Η άτρακτος του αεροσκάφους ανακατασκευάστηκε από εμπειρογνώμονες της air accident investigators, αποκαλύπτοντας μια τρύπα 20 ιντσών συνέπεια μιας έκρηξης στο μπροστινό αμπάρι. Εξετάζοντας τα κοντέινερ των βαλιτσών αποκαλύφθηκε ότι το κοντινότερο κοντέινερ στην τρύπα είχε πολλά μαύρα βουλιάγματα και είχε υποστεί πολύ σοβαρή ζημία υποδεικνύοντας ότι ένα υψηλό ενεργειακό γεγονός είχε συμβεί μέσα σε αυτό Μια σειρά δοκιμαστικών εκρήξεων εκτελέστηκε προκειμένου να εξακριβωθεί η ακριβής θέση και ποσότητα των εκρηκτικών που χρησιμοποιήθηκαν .
Θραύσματα από μια βαλίτσα Samsonite η όποια θεωρείτε να περιείχε την βόμβα ανακαλύφθηκε μαζί με μέρη και κομμάτια από μια πλακέτα κυκλώματος ,που αναγνωρίστηκε ως κομμάτι από ένα ραδιοκασετόφωνο Toshiba μοντέλο Bombeat παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε από μια Παλαιστινιακή τρομοκρατική ομάδα το απελευθερωτικό μέτωπο της Παλαιστίνης στη Γερμάνια για να κρύψουν μια βόμβα με εκρηκτικό Semtex που κατασχέθηκε από την αστυνομία στην Δυτική Γερμάνια δυο μήνες νωρίτερα. Είδη παιδικού ρουχισμού βρέθηκαν επίσης στην ιδία βαλίτσα, τα όποια τελικά αποδείχτηκε να έχουν κατασκευαστεί στην Μάλτα .Τα ρούχα οδήγησαν σε έναν Μαλτέζο έμπορο τον Tony Gauci, ο όποιος έγινε ο κύριος μάρτυρας κατηγορίας , καταθέτοντας ότι πούλησε τα ρούχα σε έναν άντρα με Λιβυκή εμφάνιση, τον όποιο αργότερα αναγνώρισε στο πρόσωπο του Abdelbaset Ali Mohmed Al Megrahi.
Ένα θραύσμα από πλακέτα που βρέθηκε μέσα σε ένα απανθρακωμένο υλικό , που αναγνωρίστηκε σαν τμήμα από ηλεκτρονικό χρονόμετρο, παρόμοιο είχε βρεθεί κατά τη σύλληψη ενός Λίβυου πράκτορα της υπηρεσίας πληροφοριών 10 μήνες πριν ο όποιος βρέθηκε να κατέχει υλικά για μια βόμβα Semtex, το ηλεκτρονικό χρονόμετρο μέσω της Ελβετικής κατασκευάστριας εταιρείας mebo οδήγησε στον Λιβυκό στρατό .
Οι ερευνητές επίσης ανακάλυψαν ότι μια ασυνόδευτη αποσκευή φορτώθηκε στην πτήση 103 της PANAM , μέσω του συστήματος διερχόμενων αποσκευών, από το αεροδρόμιο Luqa με την πτήση KM 180 της Air Malta στην Φρανκφούρτη, και εν συνεχεία με την τροφό πτήση PA 103A στο Heathrow. Αυτήν την αποσκευή παρουσίασαν στη δική ως την αποσκευή που περιείχε την βόμβα .
Μετά από 3 χρόνια συντονισμένων ερευνών για την βομβιστική επίθεση στην πτήση 103 της Pan Am, από την Scottish Dumfries and Galloway Constabulary και την U.S. Federal Bureau of Investigation, κατά την όποια 15,000 μαρτυρικές καταθέσεις πάρθηκαν, κατέληξαν σε 2 Λιβύους, για φόνο απαγγέλθηκαν κατηγορίες στις 13 του Νοεμβρίου 1991, εναντίον του Abdelbaset Ali Mohamed Al Megrahi, ενός Λίβυου αξιωματούχου πράκτορα και Υπεύθυνο ασφάλειας της Libyan Arab Airlines (LAA), και του Al Amin Khalifa Fhimah, διευθυντή του αεροσταθμού της LAA στο αεροδρόμιο Luqa της Μάλτας
11 χρόνια προσμονής
Οι 2 άνθρωποι που οι ερευνητές θεώρησαν ένοχους βρίσκονταν στη Λιβύη . Η Η.Π.Α και το Ηνωμένο βασίλειο ήθελαν να δικαστούν είτε στην Αγγλία είτε στην Αμερική όμως ο Δικτάτορας της Λιβύης Muammar Qaddafi αρνήθηκε να τους εκδώσει .
Η Η.Π.Α και το Ηνωμένο βασίλειο θύμωσαν με τον Qaddafi που δεν παρέδιδε τους καταζητούμενους , έτσι πλησίασαν το συμβούλιο ασφάλειας των Ηνωμένων εθνών (United Nations Security Council) για βοήθεια ,να πιέσει την Λιβύη να τους παραδώσει Το 1992,για πρώτη φορά στην Ιστορία του, το συμβούλιο ασφάλειας των Ηνωμένων εθνών (United Nations Security Council)διέταξε μια χωρά την Λιβύη, να παραδώσει υπηκόους της σε άλλη χωρά. Όταν η Λιβύη αρνήθηκε, επικαλούμενη την έλλειψη αντικειμενικού χειρισμού και από την Βρετανία όσο και από τις Η.Π.Α., το συμβούλιο ασφάλειας επέβαλε γενικό εμπάργκο στην χωρά. Η Λιβύη επέκρινε τις πρακτικές του συμβουλίου κατηγορώντας και τις 2 χώρες για αστήριχτες κατηγορίες στα διεθνή δικαστήρια.
Παρά τα προβλήματα από τις επιβαλλόμενες ποινές των Ηνωμένων Εθνών η Λιβύη εξακολουθούσε να μην παραδίδει τους καταζητούμενους.
Το 1994, η Λιβύη συμφώνησε όταν προτάθηκε να γίνει μια δική σε ουδέτερη χωρά με διεθνείς δικαστές .Η Αμερική και η Βρετανία όμως αρνήθηκαν την πρόταση .
Το 1998, Η Αμερική και η Βρετανία πρότειναν κάτι παρόμοιο μόνο που αντί για διεθνείς δικαστές πρότειναν Σκοτσέζους. Η Λιβύη δέχτηκε τη νέα πρόταση τον Απρίλιο του 1999. Έτσι παραδόθηκαν οι κατηγορούμενοι στις 5 Απριλίου του 1999 στη Σκοτσέζικη Αστυνομία στην Ολλανδία που επιλέχτηκε ως ουδέτερο έδαφος.
Παρόλο που στην αρχή οι ερευνητές ήταν σίγουροι πως αυτοί οι 2 άντρες ήταν οι βομβιστές,αποδείχτηκε ότι υπήρχαν πολλά κενά στα στοιχειά .
Μετά από την 9 μήνες που διήρκεσε η δική στο camp Zeist στις 31 Ιανουαρίου του 2001, ένα πάνελ απο3 Σκοτσέζους δικαστές έκρινε ένοχο τον al-Megrahi που τον καταδίκασε σε ισόβια φυλάκιση (27 χρόνια στην Σκότια; Ο Fhimah αθωώθηκε,
Στις 20 Αυγούστου του 2009 αποφυλακίστηκε από την Αγγλία για ανθρωπιστικούς λογούς επειδή έπασχε από καρκίνο του προστάτη σε τελικό στάδιο και επέστρεψε στην Λιβύη για να πεθάνει κοντά στην οικογένεια του.
Κοντά 3 χρόνια αργότερα στις 20 Μαΐου του 2012 πέθανε στην Λιβύη.