«Όποτε βλέπω κάποιον να χτυπά τα δάχτυλά του στο γραφείο, η πρώτη μου σκέψη είναι να του τα κόψω με μαχαίρι» λέει ένας ανώνυμος ασθενής στον ψυχολόγο του.
Μια άλλη λέει: «Όταν βλέπω κάποιον να κάνει μικρές επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως τον άνδρα μου όταν τεντώνει τα δάχτυλα των ποδιών, νιώθω σωματικά άρρωστη. Κρατιέμαι, θέλω όμως να κάνω εμετό».
Αν αυτές οι αντιδράσεις σας φαίνονται γνώριμες, ίσως πάσχετε από μισοκινησία –μια ψυχική πάθηση που χαρακτηρίζεται από έντονες συναισθηματικές ή σωματικές αντιδράσεις στις κινήσεις άλλων ανθρώπων, όπως το νευρικό κούνημα των ποδιών ή το στρίψιμο των μαλλιών.
Αν και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια πόσοι άνθρωποι πάσχουν από μισοκινησία, σχολιάζει το BBC, πρόσφατη καναδική μελέτη έδειχνε ότι έως και ένας στους τρεις ανθρώπους μπορεί να νιώθουν οργή ή αηδία με τις νευρικές κινήσεις άλλων ανθρώπων.
Περισσότερες πληροφορίες δίνει τώρα μελέτη που δημοσιεύεται στο PLoS ONE με τη συμμετοχή 21 ανθρώπων που συμμετέχουν σε ομάδα στήριξης για τη μισοκινησία.
Το νευρικό κούνημα των ποδιών ή των χεριών είναι τα ερεθίσματα που προκαλούν συχνότερα αντιδράσεις, ενώ πιο σπάνιος είναι ο εκνευρισμός με το κλικάρισμα του στιλό, αναφέρουν οι ερευνητές.
Συχνά, τα άτομα αυτά πάσχουν ταυτόχρονα και από μισοφωνία, μια απέχθεια για ανθρώπινους θορύβους όπως οι βαριές ανάσες ή οι ήχοι στη διάρκεια του φαγητού.
«Αυτά τα δύο πάνε μαζί πολύ συχνά» είπε στο BBC η Τζέιν Γκρέγκορι, κλινική ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που μελετά τις δύο παθήσεις.
«Βίαιες εικόνες μπορεί να εμφανίζονται στο μυαλό τους. Θέλουν να αρπάξουν τον άλλο να να τον αναγκάσουν να σταματήσει να κουνιέται [….] παρόλο που δεν είναι θυμωμένοι άνθρωποι στην κανονική ζωή τους» λέει η ερευνήτρια.
Η σοβαρότητά της μισικινησίας ποικίλει, επισημαίνει, με κάποιους ανθρώπους να νιώθουν εκνευρισμό χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή τους, και άλλους να βιώνουν τόσο έντονες αντιδράσεις ώστε να επηρεάζεται η καθημερινότητά τους.
Το νευρικό παίξιμο με το στιλό μπορεί να αναστατώσει κάποιους ανθρώπους (Ivan Radic / CC BY 2.0)
Οργή και άγχος
Κάποιοι από τους πελάτες της Γκρέγκορι είναι ενήλικες που υπέφεραν για δεκαετίες, χωρίς να ξέρουν ποιο ακριβώς ήταν το πρόβλημά τους, άλλοι είναι έφηβοι που μόλις άρχισαν να παρουσιάζουν συμπτώματα.
Η Άντρια, 62 ετών, λέει πως πάσχει από μισοκινησία από τα 13 της χρόνια. Θυμάται να αναστατώνεται με μια συμμαθήτριά της που πείραζε τα νύχια της.
Γενικά την ενοχλούν οι κινήσεις των χεριών, όπως όταν κάποιος καλύπτει το στόμα όταν μιλάει –δεν αντέχει να το βλέπει και νιώθει το στόμα της να σφίγγεται.
«Δεν υπάρχουν σκέψεις, δεν υπάρχει λογική. Απλά σκάει μέσα σου, γι΄ αυτό και φέρνει τόση αναστάτωση» λέει.
Στην περίπτωση της Άντρια, η μοσοκινησία είχε σημαντικές επιπτώσεις. Θέλοντας να αποφύγει καταστάσεις που την αναστατώνουν, έχει απομονωθεί κοινωνικά, ζει μόνη και εργάζεται από το σπίτι. Όλη της η ζωή είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να αποφεύγει τις κρίσεις μισοκινησίας.
«Είναι πιο εύκολο απλά να αποσυρθείς. Να προσπαθήσεις να το αντέξεις. Δεν μπορείς συνέχεια να ζητάς από τους άλλους να μην κάνουν αυτό που θέλουν» είπε.
Στην ίδια ομάδα στήριξης με την Άντρια συμμετέχει η Τζιλ, 53 ετών.
«Οτιδήποτε μπορεί να το προκαλέσει, από το να κουνάει κανείς το πόδι του μέχρι το πώς κρατάει το πηρούνι. Νιώθω θυμό, οργή. Η καρδιά μου χτυπάει δυνατά» λέει.
Για την Τζούλι, 54 ετών, το κύριο συναίσθημα δεν είναι ο θυμός αλλά το άγχος. «Τις προάλλες», διηγείται, «ήμουν στο λεωφορείο και πέρασε από δίπλα μου μια γυναίκα που κουνούσε πέρα-δώθε και τα δύο χέρια. Δεν μπορούσα να τραβήξω τα μάτια μου από πάνω της. Ένιωθα αγχωμένη, όχι θυμωμένη».
«Είναι απλά πράγματα όπως όταν κανείς μου φτιάχνει τσάι και ανεβοκατεβάζει το φακελάκι μέσα στο φλιτζάνι, πάνω-κάτω. Γιατί;» διερωτάται.
«Με κάνει να το εσωτερικοποιώ. Δεν μου αρέσει ο εαυτός μου λόγω όσων νιώθω».
Τα αίτια της μισοκινησίας παραμένουν μεν άγνωστα, ωστόσο η δρ Γκρέγκορι εκτιμά ότι, τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις, η απάντηση μπορεί να βρίσκεται σε ένα υπερδραστήριο ένστικτο αναγνώρισης απειλών.
Οι περισσότεροι πάσχοντες απλά αποφεύγουν να κοιτάζουν όταν βλέπουν άλλους να κάνουν νευρικές κινήσεις ή αποφεύγουν τον κόσμο γενικά.
Σε κάποιες περιπτώσεις, προσθέτει η δρ Γκρέγκορι, μπορεί να είναι χρήσιμη η «γνωσιακή επαναπλαισίωση», μια προσέγγιση που βοηθά τον πάσχοντα να δει με διαφορετικό μάτι μια κατάσταση που τον ενοχλεί.