Η χώρα έπειτα από ένα πρόωρο κύμα ζέστης ήδη διανύει την πρώτη περίοδο καύσωνα, με αποτέλεσμα το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου να καταρρίπτεται το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Και παρότι οι επιστήμονες δεν μπορούν να προβλέψουν εάν το φετινό καλοκαίρι θα είναι το πιο… καυτό όλων των εποχών ή εάν θα ανακοπεί η ξέφρενη ανοδική τάση του θερμομέτρου τους επομένους μήνες, όλοι τους συμφωνούν πως οι καύσωνες γίνονται ολοένα και συχνότεροι.
Υπό τα δεδομένα αυτά ο Caleb Dresser, επικεφαλής λύσεων υγειονομικής περίθαλψης για το C-CHANGE, το Κέντρο για την Υγεία του Κλίματος και το Παγκόσμιο Περιβάλλον στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ, και γιατρός επειγόντων περιστατικών στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess Medical Center – το οποίο επίσης συνδέεται με το Χάρβαρντ –, δίνει χρήσιμες συμβουλές προστασίας ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι για εκείνα που έρχονται.
Ο κίνδυνος αυξάνεται όσο περισσότερο διαρκεί ο ζεστός καιρός, εξηγεί ο ίδιος. Μια ζεστή ημέρα μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ορισμένους ανθρώπους. «Ένα διάστημα πολλών συνεχόμενων ζεστών ημερών κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, επειδή μπορεί να εξουδετερώσει την ικανότητα προσαρμογής των ανθρώπων.
Τελικά οι άνθρωποι εξαντλούν τα φυσιολογικά τους αποθέματα, οδηγώντας σε μεγαλύτερες βλάβες στην υγεία και σε μεγαλύτερη ανάγκη για ιατρική περίθαλψη», σημειώνει ο ίδιος.
Πλάνο 5 σημείων
Πέντε βασικά σημεία που θα μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε ένα προσωπικό σχέδιο για να αντιμετωπίζουμε τους ολοένα και συχνότερους καύσωνες, σύμφωνα με τον Dr. Dresser, είναι τα εξής:
Μείνετε ενημερωμένοι: Να ελέγχετε τακτικά τις ενημερώσεις καιρού μέσω εφαρμογών στο κινητό, στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο και στο Διαδίκτυο.
Σχεδιάστε τις επόμενες κινήσεις σας: Οταν οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν στα ύψη, πρέπει να περνάτε όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο σε δροσερούς χώρους. Εάν το σπίτι σας είναι πολύ ζεστό και δεν διαθέτετε κλιματισμό, μπορείτε να μείνετε σε κάποιον γείτονα ή μέλος της οικογένειας έως ότου περάσει ο καύσωνας. Οι δήμοι κατά κανόνα ενημερώνουν για δημόσιες δομές που παραμένουν ανοιχτές καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας λειτουργώντας ως κλιματιζόμενοι χώροι. Το να περνάτε χρόνο σε κλιματιζόμενες επιχειρήσεις ή εμπορικά κέντρα ή σε έναν σκιερό χώρο πρασίνου, όπως ένα πάρκο, μπορεί επίσης να βοηθήσει.
Μην ξεχνάτε την ενυδάτωση: Το νερό είναι η καλύτερη επιλογή. Παραλείψτε τα ζαχαρούχα ποτά και αποφύγετε την καφεΐνη ή το αλκοόλ.
Χρησιμοποιήστε σωστά τους ανεμιστήρες. Οι ανεμιστήρες βοηθούν εάν ο φυσικός αέρας είναι σχετικά δροσερός. Εάν οι θερμοκρασίες του αέρα είναι πολύ υψηλές, είναι σημαντικό να υγραίνετε τα ρούχα ή το δέρμα σας για να βοηθήσετε το σώμα σας να μην υπερθερμανθεί. Εφόσον είναι δυνατόν, μετακινηθείτε σε ένα πιο δροσερό μέρος.
Μην αγνοείτε τις προσωπικές σας ανάγκες: Εάν έχετε προβλήματα υγείας ή λαμβάνετε ορισμένα φάρμακα, όπως διουρητικά, μιλήστε με τον γιατρό σας. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε τα συμπτώματα καταστάσεων που σχετίζονται με τη ζέστη, όπως είναι για παράδειγμα το θερμικό εξάνθημα και το ηλιακό έγκαυμα, οι κράμπες από τη ζέστη, η θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία.
Επικίνδυνες ημέρες
Ο ειδικός μάλιστα επισημαίνει πως η προετοιμασία για να αντιμετωπίσουμε τις απαιτητικές αυτές περιόδους είναι ιδιαίτερα σημαντική δεδομένου πως τα κύματα έντονης ζέστης εμφανίζονται όλο και πιο συχνά. Πρόσφατη ανάλυση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Climate Central διαπίστωσε 21 επιπλέον επικίνδυνες ημέρες καύσωνα, κατά μέσο όρο, για 232 από 249 τοποθεσίες στις ΗΠΑ μεταξύ 1970 και 2022. Στην Ευρώπη όμως τα δεδομένα που αναλύουν οι επιστήμονες προκαλούν ακόμη μεγαλύτερο προβληματισμό.
Αναλυτικότερα, το 2023 τμήματα της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας αντιμετώπισαν έως και 10 ημέρες ακραίας θερμικής καταπόνησης, η οποία ορίζεται ως θερμοκρασία άνω των 46 βαθμών Κελσίου οπότε και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για την αποφυγή καταστάσεων όπως η θερμοπληξία.
Χρόνιες παθήσεις
Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να επηρεάσουν οποιονδήποτε. Αλλά ορισμένοι άνθρωποι – παιδιά, εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους, έγκυοι, άτομα που έχουν προβλήματα υγείας και ηλικιωμένοι – είναι πιο επιρρεπείς όταν οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν.
Για παράδειγμα και σύμφωνα με τον Dr. Dresser τα μικρά παιδιά, ιδίως τα μωρά, έχουν λιγότερες σωματικές ικανότητες για να αντιμετωπίσουν τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες.
Τα άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους μπορεί να μην έχουν πρόσβαση σε σκιά παρότι συχνά εκτελούν εντατική σωματική εργασία. Συνεπώς, χρειάζονται επαρκή ενυδάτωση, τακτικά διαλείμματα και πρόσβαση σε δροσερό χώρο κατά τη διάρκεια του διαλείμματός τους, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος που διατρέχουν.
Αντίστοιχα, τα άτομα με χρόνιες ιατρικές παθήσεις, όπως νεφροπάθεια ή καρδιοπάθεια, ενδέχεται να δυσκολεύονται να προσαρμοστούν φυσιολογικά στον ζεστό καιρό. Αλλά και ορισμένα άτομα που ζουν με αναπηρίες ή έχουν διαγνωστεί με συγκεκριμένες νευρολογικές παθήσεις μπορεί να έχουν δυσκολία με τη θερμορύθμιση – δηλαδή τον έλεγχο της θερμοκρασίας του σώματός τους.
Επιπρόσθετα, μπορεί να μην είναι σε θέση να προβούν σε ενέργειες για την ατομική προφύλαξή τους, όπως π.χ. να μετακινηθούν σε ένα δροσερό μέρος. Γι’ αυτό και οι φροντιστές ή οι συγγενείς τους θα πρέπει να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να παραμένουν ασφαλείς κατά τις ημέρες του καύσωνα.
Θερμικές κράμπες, θερμική εξάντληση και θερμοπληξία
Σύμφωνα με τους ειδικούς της Ιατρικής Σχολής του Johns Hopkins, οι θερμικές κράμπες είναι η πιο ήπια ασθένεια που σχετίζεται με την έντονη ζέστη. Μεταφράζεται με επώδυνες μυϊκές κράμπες και σπασμούς που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια ή έπειτα από έντονη άσκηση και εφίδρωση σε υψηλή θερμοκρασία.
Η θερμική εξάντληση, όπως σημειώνουν οι ίδιοι, είναι πιο σοβαρή από τις θερμικές κράμπες και είναι αποτέλεσμα της απώλειας νερού και αλατιού από το σώμα. Εμφανίζεται σε συνθήκες ακραίας ζέστης και υπερβολικής εφίδρωσης χωρίς επαρκή αντικατάσταση υγρών και αλάτων. Η θερμική εξάντληση συμβαίνει όταν το σώμα δεν είναι σε θέση να δροσιστεί σωστά και, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία.
Τέλος, η θερμοπληξία, η πιο σοβαρή ασθένεια που καταγράφεται κατά τις περιόδους καύσωνα, συμβαίνει «όταν το σύστημα ρύθμισης της θερμότητας του σώματος υπερφορτώνεται από την υπερβολική θερμότητα. Αποτελεί επείγον περιστατικό που απειλεί τη ζωή και απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα».