Η παραγωγή που σκηνοθέτησε το 2007 ο Νίκος Πετρόπουλος μετά από πρόσκληση του τότε καλλιτεχνικού διευθυντή Στέφανου Λαζαρίδη επιστρέφει.
Τοποθετημένη την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη Ρώμη, η παράσταση υπογραμμίζει το στοιχείο της βίας και του σαδισμού, ενώ επιτρέπει στα ακραία συναισθήματα να εκφραστούν με ακόμα μεγαλύτερη ένταση. Στη Β΄ Πράξη της όπερας ο εκβιασμός της πρωταγωνίστριας από τον λάγνο αξιωματικό Σκάρπια και η σκηνή κατά την οποία η Τόσκα τον φονεύει αποκτούν διαστάσεις θρίλερ.
Η Φλόρια Τόσκα, μια ντίβα της όπερας, είναι μια γυναίκα παράφορα ερωτευμένη, που ζηλεύει παθολογικά τον σύντροφό της. Ο Βαρόνος Σκάρπια, ένας σκοτεινός άνδρας με απόλυτη εξουσία, ηδονίζεται από τον πόνο των θυμάτων του. Ανάμεσα στους δύο βρίσκεται ο εραστής και αγνός πατριώτης Μάριο Καβαραντόσσι, ο οποίος οδηγείται στον θάνατο, όχι για τις ιδέες του, αλλά επειδή κατέχει την Τόσκα, την οποία ποθεί ο Σκάρπια. Η μηχανή είναι καλά στημένη: απ’ τις παγίδες του Σκάρπια δεν θα ξεφύγει κανείς.
Σε αυτό το οπερατικό θρίλερ, που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το 1900 στη Ρώμη, τα παράφορα πάθη υπογραμμίζονται από την άκρως υποβλητική μουσική του Τζάκομο Πουτσίνι. Από την Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1942, με τη δεκαεννιάχρονη Μαρία Κάλλας στον ομώνυμο ρόλο.
Η ασπρόμαυρη αισθητική της παραγωγής και οι υποβλητικοί φωτισμοί δίνουν στο θέαμα αέρα κινηματογραφικής ταινίας και ειδικότερα παραπέμπουν στις ταινίες του ιταλικού νεορεαλισμού.
Η Τόσκα του Νίκου Πετρόπουλου επιστρέφει στο πλαίσιο του αφιερώματος στον σπουδαίο Έλληνα σκηνοθέτη και σκηνογράφο Στέφανο Λαζαρίδη, η θητεία του οποίου στην καλλιτεχνική διεύθυνση του οργανισμού υπήρξε κομβικής σημασίας για την ποιοτική αναβάθμιση της ΕΛΣ.
Στον ρόλο του Σκάρπια “ντεμπουτάρει” ο Δημήτρης Τηλιακός, ενώ στον ρόλο της Τόσκα, η σπουδαία υψίφωνος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Τσέλια Κοστέα, η οποία πρόσφατα τον ερμήνευσε με ιδιαίτερη επιτυχία σε Γαλλία (Τουλόν) και Γερμανία (Στουτγάρδη και Ντύσσελντορφ). Στην Εθνική Λυρική Σκηνή, η Κοστέα έχει ερμηνεύσει την Τόσκα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 2011 και στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού το 2012 και το 2015, αποσπώντας θετικότατες κριτικές, καθώς και το θερμό χειροκρότημα του κοινού.
Η Τόσκα είναι το κατεξοχήν έργο του κορυφαίου συνθέτη, που ευθυγραμμίζεται στα ιδεώδη του βερισμού – του ιταλικού κινήματος του νατουραλισμού. Για τον Πουτσίνι ο ρεαλισμός έγκειται στην αγριότητα των καταστάσεων και των εντάσεων ανάμεσα στους πρωταγωνιστές και αποδίδεται από τη μουσική με τρόπο άμεσο, χωρίς αφύσικες ωραιοποιήσεις. Η επιθυμία του συνθέτη ήταν το έργο να μη θυμίζει καθόλου όπερα. Για να το επιτύχει αυτό, προχώρησε σε σοβαρές επεμβάσεις στο ποιητικό κείμενο με στόχο την ανάπτυξη μιας διαρκούς σκηνικής δράσης.
Σημασία για τον Πουτσίνι δεν είχαν τόσο τα συναισθήματα των χαρακτήρων του έργου, αλλά κυρίως τα όσα θα καλούνταν να πράξουν: οι κινήσεις του καταζητούμενου Αντζελόττι, η «ανάκριση» του Καβαραντόσσι από τη ζηλότυπη Τόσκα, η επιβλητική είσοδος του βαρόνου Σκάρπια στην Α΄ Πράξη, καθώς και η εντυπωσιακή κατάληξή της, η ανάκριση της Τόσκας από τον Σκάρπια και ο βασανισμός του Καβαραντόσσι στη Β΄ Πράξη, η σκηνή του ωμού ερωτικού εκβιασμού και ο φόνος του Σκάρπια από την Τόσκα, η εκτέλεση του Καβαραντόσσι και η αυτοκτονία της Τόσκας στην Γ΄ Πράξη.
Η Τόσκα μιλά για τον έρωτα, τη ζήλια, τη διεστραμμένη λαγνεία, την πίστη στη φιλία. Και παρά το γεγονός ότι ο θάνατος σφραγίζει το έργο, εντούτοις η ουσία της πλοκής του έργου είναι ο αβίωτος διχασμός της ηρωίδας, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα εφιαλτικό δίλημμα.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους η Τόσκα παραμένει μέχρι σήμερα μια από τις δημοφιλέστερες όπερες είναι τα χαρακτηριστικά της κεντρικής ηρωίδας. Η Τόσκα αποτελεί το πρότυπο της οπερατικής ντίβας, τόσο με το τραγούδι όσο και με τη συμπεριφορά της. Όλοι της οι χειρισμοί και τα συναισθήματα στοιχειοθετούν το κατεξοχήν οπερατικό στερεότυπο της ματαιόδοξης λυρικής τραγουδίστριας, παραδομένης στα δυνατά της ένστικτα.
Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός
Σκηνοθεσία-σκηνικά-κοστούμια: Νίκος Σ. Πετρόπουλος
Αναβίωση σκηνοθεσίας: Ίων Κεσούλης
Φωτισμοί: Τζουζέππε ντι Ιόριο
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου
Φλόρια Τόσκα: Τσέλια Κοστέα
Μάριο Καβαραντόσσι: Πάβελ Τσέρνοχ (26, 28, 31/1 & 4/2) – Δημήτρης Πακσόγλου (6, 9/2)
Βαρόνος Σκάρπια: Δημήτρης Τηλιακός
Νεωκόρος: Βαγγέλης Μανιάτης
Τσέζαρε Αντζελόττι: Τάσος Αποστόλου
Σαρρόνε: Διονύσης Τσαντίνης
Σπολέττα: Χρήστος Κεχρής
Δεσμοφύλακας: Χρήστος Αμβράζης
Με τη συνοδεία της Ορχήστρας, τη Χορωδίας και την Παιδικής Χορωδίας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Στο πλαίσιο της κοινωνικής της πολιτικής, η Εθνική Λυρική Σκηνή προσφέρει 300 δωρεάν θέσεις σε ανέργους, στη γενική δοκιμή της όπερας του Τζάκομο Πουτσίνι, Τόσκα, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, την Τετάρτη 24 Ιανουαρίου 2018, στις 19.00.
Η διανομή των δωρεάν εισιτηρίων για τη γενική δοκιμή -με την επίδειξη δελτίου/βεβαίωσης ανεργίας και δελτίου ταυτότητας-, θα γίνει στα Ταμεία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (Λεωφ. Συγγρού 364, Καλλιθέα/ Τηλ. κέντρο: 2130885700), την Τρίτη 23 Ιανουαρίου 2018 από τις 12.00 έως τις 18.00.