Το καρναβάλι και οι Απόκριες είναι ένα παρεξηγημένο ζήτημα. Είναι ένα θέμα που δύσκολα το πιάνεις μιας και πλέον έχει καταντήσει μία εμπορική κατά τη γνώμη μου γιορτή. Βέβαια δε μπορώ να μην καταθέσω ολόψυχα, ότι σε μία Ελλάδα κατάθλιψης και αρνητισμού, η γιορτή του καρναβαλιού μπορεί να δώσει μόνο χαρά και ξεγνοιασιά από τα άπειρα προβλήματα που έχει ο κόσμος.
Δεν υπήρξα ποτέ το άτομο που “γούσταρε” να ντύνεται με στολές τις Απόκριες. Ίσως να ήταν θέμα συστολής, ίσως να ήταν θέμα κοινωνικού γοήτρου, μπορεί να ήθελα να περάσει η τόσο καλά και επί χρόνια χτισμένη σοβαρότητα μου και ίσως με φόβιζε η τρέλα του καρναβαλιού.
Πάντα συμμετείχα σε παρέες που αναλύαμε το καρναβάλι από ψυχολογικής απόψεως και γιατί ο κάθε ένας ντύνεται αυτό που ντύνεται, τι ψυχολογικά κουβαλάει και τέτοια “σημαντικά”. Όμως, ότι ψυχολογικά και να κουβαλάει αυτός που ντύνεται, είναι σαφώς καλύτερα από αυτόν που αντί να ζήσει, αφιερώνει χρόνο να τον σχολιάσει.
Έτσι λοιπόν αποφάσισα φέτος να αποδώσω ένα φόρο τιμής στο καρναβάλι. Και τι καλύτερο από το να τιμήσω το παρελθόν του.
Το καρναβάλι σημαίνει carne+vale = κρέας έχε γεια. Το ίδιο που σημαίνει και απόκριες.
Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων η μάσκα, θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί, όταν έπαιξαν κωμωδίες και σατυρικά δράματα. Οι μάσκες αυτές ήταν πήλινες και όμοιες μεταξύ τους. Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους τύπους της κωμωδίας. Πολλούς αιώνες αργότερα, στην Βόρεια Ιταλία, αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ άρτε, που εισήγαγε τύπους, όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες, αλλά και μάσκες χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών.
Στην Αττική των αρχαίων χρόνων από το μεσοχείμωνο μέχρι την Άνοιξη γινόντουσαν προς τιμήν του Διόνυσου ή Βάκχου οι Διονυσιακές ή Βακχικές γιορτές. Σύμφωνα με αντιλήψεις των αρχαίων, ο Διόνυσος, σαν σύμβολο της ζωής που αναγεννάται την Άνοιξη, φεύγει το χειμώνα σε χώρα μακρινή και την Άνοιξη επανέρχεται διασχίζοντας με πλοίο την θάλασσα. Το πλοίο του θεού φορτώνεται μετά σε άμαξα, για να μεταδοθεί παντού η ευετηρία (καλή χρονιά). Ο θεός που ερχόταν από την θάλασσα ήταν θεός της βλάστησης και της γονιμότητας.
Στην διάρκεια των διονυσιακών γιορτών οι οπαδοί του Διονύσου φορούσαν δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπό τους με την τρυγία (κατακάθι του κρασιού) και στεφανώνονταν με κισσό, το αειθαλές ιερό φυτό του Διόνυσου. Γενικά προσπαθούσαν να έχουν την μορφή Σατύρων που έμοιαζαν με τράγους, μια και χαρακτηριστικό των τράγων είναι η μεγάλη ροπή προς τα αφροδίσια. Στις διονυσιακές γιορτές τραγουδούσαν το “Διθύραμβο, οι μαλλιαροί σάτυροι χορευτές μεταμφιεσμένοι σε γάστρωνες (κοιλαράδες) δαιμονικές φιγούρες θα λέγαμε, έτσι όπως τους βλέπουμε στις παραστάσεις των διαφόρων αγγείων της αρχαιότητας.
Οι περισσότερες από τις διονυσιακές γιορτές και έθιμα των αρχαίων Ελλήνων πέρασαν στο Βυζάντιο και έφτασαν μέχρι τα χρόνια μας. Σ’ αυτό βοήθησε και η ανεξιθρησκεία, που κατοχύρωσε ο Μ. Κων/νος με το διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.). Επίσης, πολύ συνετέλεσε στην διάδοση των ειδωλολατρικών εθίμων και ο αυτοκράτορας Ιουλιανός που τάχθηκε υπέρ της ειδωλολατρείας των αρχαίων με διατάγματα.
Ο Θεοδόσιος κυρίως και ο Ιουστινιανός αργότερα, με τα πολύ σκληρά μέτρα που πήραν και τους σχετικούς κώδικες διατάγματα, προσπάθησαν να καταπνίξουν τα ειδωλολατρικά έθιμα, φθάνοντας μάλιστα και σε ακραίες καταστάσεις (σφαγές) για την εδραίωση της ορθοδοξίας.
Σήμερα το καρναβάλι αποτελεί μεγάλη γιορτή σε όλο τον κόσμο. Έχει στηθεί πάνω του μία τεράστια επιχείρηση τουρισμού, προϊόντων αλλά και διασκέδασης. Ο κόσμος διασκεδάζει και ξεδίδει από την πίεση του Χειμώνα.
Οι φωτογραφίες που βλέπετε είναι από πολλά μέρη της Ελλάδος, αλλά και από τα Ταύταλα της Κωνσταντινούπολης, της αγαπημένης Ελληνικής συνοικίας. Χρονολογούνται πριν από το 1960 και δείχνουν τις ρίζες μας και τα έθιμα μας σε μία εποχή που οι περισσότεροι από μας δε γνωρίζαμε.
Ξεφαντώστε λοιπόν φέτος στο καρναβάλι. Εγώ σας αφήνω με ένα βίντεο από την εκπληκτική Γεωργία Βασιλειάδου στο ραδιόφωνο το 1960. Ευχαριστώ τη φιλόλογο Ντίνα Σαρμουκασίδου για τις πολύτιμες πληροφορίες. Και να θυμάστε να είστε ο εαυτός σας κάθε στιγμή. Μόνο έτσι κάθε σας μέρα θα είναι γιορτή.
Πέντε λάθη που “τρέφουν” τα κυβερνοεγκλήματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης